10 miesięcy temu
Projekt ustawy o Rzeczniku Praw Pracowniczych
W obecnym stanie prawnym organem powołanym do nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia jest Państwowa Inspekcja Pracy (dalej: PIP). W Sejmie znajduje się projekt ustawy pochodzący od grupy posłów Lewicy, na mocy którego ma zostać powołany nowy organ w postaci Rzecznika Praw Pracowniczych. Projekt ustawy o Rzeczniku Praw Pracowniczych (dalej: projekt) został skierowany do opinii do Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu, Biura Analiz Sejmowych oraz skierowany do konsultacji do związków zawodowych i organizacji pracodawców. W uzasadnieniu do projektu wskazano, iż w obecnym stanie prawnym brakuje instytucji, która zajmowałaby się ochroną praw osób wykonujących pracę zależną tzn.: zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stosunków administracyjnoprawnych, a także stosunków cywilnoprawnych. Osoby te ze względu na przewagę ekonomiczną podmiotów, które je zatrudniają znajdują się wobec nich w słabszej pozycji. Według pomysłodawców projektu organy Państwowej Inspekcji Pracy nie gwarantują im wystarczającej ochrony. Ponadto dotychczasowy system ochrony osób świadczących pracę zapewnia ochronę wyłącznie w odniesieniu do osób zatrudnionych w stosunku pracy.
Rzecznik Praw Pracowniczych (dalej: Rzecznik) zgodnie z projektem miałby być niezależnym organem ochrony prawa powołanym do ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną, bez względu na podstawę ich zatrudnienia, w tym w szczególności zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stosunków administracyjnoprawnych oraz stosunków cywilnoprawnych. Rzecznik miałby stać na straży:
- wolności zrzeszania się w związkach zawodowych,
- prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach,
- wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy,
- prawa do minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
- prawa do wypoczynku,
- prawa do zabezpieczenia społecznego,
- wolności od dyskryminacji oraz równości kobiet i mężczyzn.
Kto mógłby zostać Rzecznikiem Praw Pracowniczych
Rzecznik będzie w myśl projektu niezależnym organem władz publicznych podporządkowanym Sejmowi. Będzie on miał charakter organu ochrony prawa. Rzecznikiem mogłaby zostać osoba, która ukończyłaby 30 lat. Ponadto do wymagań przewidzianych dla Rzecznika projekt zalicza ukończenie wyższych studiów prawnicze i uzyskanie tytuł magistra. Rzecznik musiałby wyróżniać się wiedzą dotyczącą praw osób wykonujących pracę.
W projekcie wskazano, iż organem, który powoływałby Rzecznika byłby Sejm. Czyniłby to bezwzględną większością głosów spośród kandydatów wyłonionych w drodze otwartego i jawnego naboru. Kadencja Rzecznika trwałaby 4 lata i co ważne byłaby nieodnawialna.
Rzecznik wykonywałby swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Pracowniczych.
Zadania i uprawniania Rzecznika Praw Pracowniczych
W projekcie przewidziano, iż do zadań Rzecznika należałoby:
- opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną oraz mających wpływ na warunki jej wykonywania;
- współpraca ze związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organizacjami społeczno-zawodowymi rolników oraz organizacjami społecznymi, do których celów statutowych należy ochrona wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną;
- inicjowanie, organizowanie i prowadzenie działalności edukacyjnej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną i ich ochrony w Rzeczypospolitej Polskiej;
- prowadzenie poradnictwa w zakresie wolności i praw osób wykonujących pracę zależną;
- podejmowanie innych działań, o ile służą one ochronie wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną.
W zapisów projektu wynika, iż Rzecznik będzie dysponował szerokim wachlarzem środków zarówno o charakterze indywidualnym, zmierzającym do ochrony wolności, praw i interesów określonej osoby wykonującej pracę zależną, jak i generalnym, których celem jest szersze oddziaływanie na sytuację prawną wszystkich osób wykonujących pracę zależną lub ich poszczególnych grup. W zakresie ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną Rzecznik będzie mógł m. in.:
- ogłaszać wystąpienia publiczne, publikowane w środkach masowego przekazu;
- występować do adekwatnych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów normatywnych;
- skierować wystąpienie do: ministra adekwatnego do spraw pracy, adekwatnego organu Państwowej Inspekcji Pracy, adekwatnego organu, organizacji lub instytucji, w tym – do Sejmu i Senatu oraz adekwatnych komisji sejmowych i senackich;
- żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu;
- wystąpić z wnioskiem o ukaranie w sprawie o wykroczenie ścigane z urzędu,
- żądać wszczęcia postępowania administracyjnego, wnieść skargę do sądu administracyjnego;
- żądać wszczęcia postępowania w sprawie cywilnej;
- wziąć udział w toczącym się postępowaniu cywilnym, karnym, w sprawach o wykroczenia, administracyjnym oraz przed sądami administracyjnym na prawach przysługujących prokuratorowi, w tym wnosić w tych postępowaniach wszystkie środki prawne przysługujące od orzeczeń nieprawomocnych lub nieostatecznych oraz od orzeczeń prawomocnych lub ostatecznych;
- występować do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego;
- wnosić skargę nadzwyczajną;
- występować do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
- przystępować do sporów zbiorowych na wniosek podmiotu reprezentującego interesy.
Podjęcie czynności przez Rzecznika będzie następowało z urzędu lub na wniosek. Z wnioskiem do Rzecznika będą mogły się zwrócić osoby wykonujące pracę, związek zawodowy lub inna organizacja społeczna działająca na rzecz osób wykonujących pracę.
Rzecznik będzie miał możliwość zwracać się do adekwatnych organów, organizacji lub instytucji publicznych z ocenami i wnioskami o podjęcie działań zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną.
Rzecznik miałby za zadanie współdziałać z innymi organami władzy publicznej, w tym w szczególności – ministrem adekwatnym do spraw pracy, adekwatnymi organami Państwowej Inspekcji Pracy, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka, Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców, a także z organizacjami społecznymi.
