1 rok temu
W ostatnim czasie TSUE po raz kolejny pochylił się nad polskimi regulacjami w zakresie podatków. Mowa tu o dwóch istotnych wyrokach, które zapadły w przedmiocie polskich pytań prejudycjalnych, tj. wyroku z 25 maja br. w sprawie C-114/22 oraz wyroku z 8 czerwca br. w sprawie C-322/22, które nie tylko mogą doprowadzić do zmian w aktualnych przepisach podatkowych, ale również stanowić ewentualną podstawę wzruszenia zakończonych już postępowań.
Spór o prawo do odliczenia VAT
W wyroku z 25 maja br. w sprawie C-114/22 Trybunał stwierdził niezgodność z Dyrektywą VAT art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT, który neguje prawo do odliczenia VAT w przypadku czynności nieważnych i pozornych na podstawie kodeksu cywilnego (dalej: kc).
Według Trybunału niedopuszczalne jest automatyczne zakwestionowanie prawa do odliczenia VAT przez samo stwierdzenie pozorności czynności prawnej na gruncie kc. W ocenie TSUE, należy wykazać, iż zostały spełnione przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie danej transakcji jako pozornej w świetle prawa UE lub, w przypadku gdy rzeczona transakcja została faktycznie dokonana, iż jest ona wynikiem oszustwa lub nadużycia prawa. W konsekwencji, w ocenie TSUE omawiany artykuł ustawy o VAT jest sprzeczny z przepisami Dyrektywy VAT w zakresie odliczania podatku, rozpatrywanymi w świetle zasad neutralności podatkowej i proporcjonalności.
Wyrok w sprawie C-114/22 w praktyce
Rozpatrywany wyrok skutkować będzie najprawdopodobniej zmianami do ustawy o VAT, ze względu na konieczność dostosowania aktualnych przepisów do tez orzeczenia.
Wyrok stanowić może również przesłankę wznowieniową w przypadku postępowań podatkowych zakończonych decyzją ostateczną, a także postępowań sądowoadministracyjnych zakończonych prawomocnym orzeczeniem, w których odmówiono prawa do odliczenia w oparciu o zakwestionowany przepis ustawy o VAT.
Żądanie dotyczące wznowienia postępowania podatkowego powinno zostać wniesione w ciągu miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia w Dzienniku Urzędowym UE. Natomiast wniosek o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego powinien zostać wniesiony w ciągu trzech miesięcy od dnia publikacji.
Na ten moment wyrok C-114/22 nie został jeszcze opublikowany w Dzienniku Urzędowym UE.
Prawo unijne a krajowe regulacje w zakresie oprocentowania nadpłaty podatku
W wyroku z 8 czerwca br. w sprawie C-322/22 Trybunał zakwestionował natomiast art. 78 § 5 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym oprocentowanie nadpłaty przysługuje za okres:
1) od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu – pod warunkiem, iż podatnik złożył wniosek o zwrot nadpłaty w terminie 30 dni od dnia publikacji sentencji orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE;
2) od dnia powstania nadpłaty do 30 dnia od dnia publikacji sentencji orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE – o ile wniosek o zwrot nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od dnia tej publikacji.
Trybunał przypomniał, iż kwestia wypłaty odsetek za zwłokę od nienależnie pobranych podatków jest regulowana w ramach wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego, jednak takie przepisy nie powinny prowadzić do pozbawienia stosownego odszkodowania z tytułu poniesionej straty. Stąd, wypłacane z tego tytułu odsetki powinny obejmować cały okres od dnia zapłaty danej kwoty pieniężnej do dnia, w którym została ona zwrócona.
W ocenie TSUE, odsetki należą się podatnikowi za cały okres przetrzymywania nienależnie pobranego podatku, a w konsekwencji brzmienie art. 78 § 5 Ordynacji podatkowej pozostaje sprzeczne z unijnymi zasadami skuteczności i lojalnej współpracy.
Wyrok w sprawie C-322/22 w praktyce
Skutki wyroku nie powinny się ograniczać jedynie do nadpłat w stanach faktycznych zbliżonych do analizowanego w sprawie. W naszej ocenie, wyrok może mieć szerokie zastosowanie również w innych sprawach, gdzie podatnicy (w przypadku regulacji niegodnych z prawem UE, a zakwestionowanych przez TSUE) zostali pozbawieni oprocentowania nadpłat, bądź oprocentowanie takich nadpłat zostało ograniczone w oparciu o przepisy art. 78 § 5 Ordynacji podatkowej. Dlatego już teraz warto przeanalizować, czy wskazana sytuacja nie dotyczy bezpośrednio Państwa relacji z organem podatkowym.
Więcej o obu sprawach piszemy na blogu.
