1 rok temu
Uprowadzenie dziecka za granicę w świetle nowego rozporządzenia Bruksela II ter
Od 01 sierpnia 2022 roku w Unii Europejskiej obowiązuje nowe rozporządzenie 2019/1111 o jurysdykcji, uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich, odpowiedzialności rodzicielskiej oraz uprowadzenia dziecka za granicę tzw. Bruksela II ter, które zastąpiło Rozporządzenie wcześniejsze Bruksela II bis. Celem stworzenia nowej regulacji było wzmocnienie w szczególności praw dzieci w postępowaniach, tak aby usprawnić współpracę organów sądowych i administracyjnych oraz wykonywanie orzeczeń z zakresu prawa rodzinnego w aspekcie transgranicznym (czyt. uprowadzenie dziecka za granicę).
Rozporządzenie Bruksela II ter odnosi się m.in. do spraw prowadzonych w trybie Konwencji haskiej z 1980r. dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze dnia 25 października 1980 r.(Dz. U. z dnia 25 września 1995 r.). Głównym celem Konwencji jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom międzynarodowego uprowadzania lub zatrzymywania dzieci (preambuła, art. 1 lit. a). Postępowanie wszczęte na podstawie przepisów Konwencji ma doprowadzić do przywrócenia stanu faktycznego i prawnego, jaki istniał przed bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem dziecka.
Bruksela II ter a Konwencja Haska
Rozporządzenie Bruksela II ter kompleksowo reguluje tematykę dotyczącą uprowadzenia dziecka za granicę, wskazując, iż do postępowań o nakazanie powrotu dziecka należy stosować konwencję haską z 1980 r. dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Akt ten zawiera nowe, obszerne przepisy dotyczące uprowadzenia dziecka za granicę. Przepisy te, a zwłaszcza rozdział III (art. 22–29) Rozporządzenia uzupełniają regulację Konwencji haskiej z 1980 r., dotyczącej uprowadzenia dziecka za granicę.
Wprowadzenie tej regulacji wprost odnoszącej się do środków przewidzianych w konwencji haskiej z 1980r. wypełnia lukę jaka istniała w rozporządzeniu Bruksela II bis.
Zgodnie z Rozporządzeniem Bruksela II ter, wniosek o powrót uprowadzonego dziecka może być złożony, jeżeli doszło do bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka w wieku poniżej 16 roku życia, do innego państwa niż państwo, w którym dziecko miało miejsce zwykłego pobytu, bezpośrednio przed uprowadzeniem.
Rozporządzenie Bruksela II ter – definicja
Zgodnie z definicją zawartą w Rozporządzeniu Bruksela II ter „bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie” oznacza uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka w przypadku, gdy:
- takie uprowadzenie lub zatrzymanie narusza pieczę nad dzieckiem, uzyskaną na mocy orzeczenia, z mocy prawa lub poprzez porozumienie wiążące prawnie w świetle prawa państwa członkowskiego, w którym dziecko bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem miało zwykły pobyt; oraz
- w czasie uprowadzenia lub zatrzymania dziecka piecza nad dzieckiem była, wspólnie lub samodzielnie, faktycznie wykonywana lub byłaby wykonywana, gdyby uprowadzenie lub zatrzymanie nie nastąpiło.
Wynika z tego, iż bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie oznacza, iż dziecko bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem miało zwykły pobyt w pastwie członkowskim pochodzenia i iż jest skutkiem naruszenia prawa do pieczy nad dzieckiem przyznanego zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego. Rozporządzenie Bruksela II ter nie definiuje pojęcia zwykły pobyt i należy w związku z tym odwołać się do przepisów krajowych. W wyroku z 22 grudnia 2010 r. w sprawie Mercredi (C‑497/10 PPU, pkt 46), Trybunał orzekł, iż znaczenie i zakres pojęcia „zwykłego pobytu” należy ustalić zgodnie z zasadą dobra dziecka, w szczególności według kryterium bliskości. Pojęcie to odpowiada miejscu, gdzie dziecko wykazuje pewną integrację ze środowiskiem społecznym i rodzinnym. Do sądu krajowego należy ustalenie tego miejsca w oparciu o wszystkie istotne okoliczności faktyczne danego przypadku.
Nowym rozwiązaniem wprowadzonym do rozporządzenia Bruksela II ter jest kierowanie zapytania przez Sąd do stron na każdy etapie postępowania czy są gotowe do podjęcia mediacji lub zastosować alternatywne metody rozwiązywania sporów, chyba, iż stosowanie tych metod nadmiernie opóźniłoby postępowanie.
Uprowadzenie dziecka za granicę a szybkość postępowania sądowego
Rozporządzenie wskazuje także na szybkość postępowania sądowego. W ślad za treścią konwencji haskiej z 1980r. wskazuje, iż w przypadku uprowadzenia czy zatrzymania dziecka Sąd winien zarządzić jego natychmiastowy powrót. W tym celu postępowanie w I instancji winno skończyć się w terminie 6 tygodni od dnia wniesienia wniosku o powrót dziecka. Ponadto w Rozporządzeniu podkreśla się, iż postepowaniu dotyczącym wniosku o powrót dziecka winno stosować się najszybsze procedury jakie istnieją w porządku krajowym, ma to zapobiec negatywnym skutkom związanym z odseparowaniem od rodzica. Praktyka pokazuje, iż dziecko uprowadzone i izolowane od jednego z rodziców choćby jeżeli nie widzi go choćby po 6 miesięcy potrafi zmienić do niego nastawienie. Przez 6 miesięcy rodzic, który uprowadza dziecko jest w stanie psychicznie zmienić nastawienie dziecka do drugiego rodzica. Przez okres uprowadzenia dochodzi do manipulacji dzieckiem zatem szybkość postępowania jest bardzo istotna i ma przeciwdziałać osłabieniu więzi łączących dziecko z jednym z rodziców lub obojgiem rodziców, gdyż może prowadzić do trudności w powtórnym ich nawiązaniu.
Wykonanie w terminie 6 tygodni
Rozporządzenie Bruksela II ter wskazuje, iż w przypadku wydania orzeczenia nakazującego powrót dziecka winno być one wykonane, natomiast jeżeli nie zostaje wykonane, strona uprawniona wszczyna postępowanie o wykonanie tego orzeczenia i winno być wykonane w terminie 6 tygodni od dnia jego wszczęcia. jeżeli w tym terminie nie zostanie wykonane to wówczas strona uprawniona lub organ centralny mają prawo wystąpić z wnioskiem, aby organ adekwatny w zakresie wykonania przedstawił uzasadnienie opóźnienia. Przepis ten został wprowadzony w celu dyscyplinowania organu wykonującego orzeczenie, gdy istnieją problemy w wykonaniu orzeczenia.
Zatem Rozporządzenie Bruksela II Ter wskazuje, iż postępowanie w I i II instancji plus postępowanie wykonawcze winno skończyć się terminie 12 tygodni. Sądy rozpoznając sprawę winny tak analizować wnioski dowodowe składane przez strony w tym w szczególności wnioski o opinie biegłych sądowych, aby bez potrzeby nie przedłużać postępowania. W całym Rozporządzeniu, podkreśla się pilny charakter działań podejmowanych przez Sądy.
Uprowadzenie dziecka za granicę – część II
Dalsza część artykułu: wkrótce
Więcej informacji
Nasza kancelaria prowadzi sprawy w trybie Konwencji haskiej, o ile mają zatem Państwo jakiekolwiek zapytania odnośnie tematyki uprowadzeń dzieci, zapraszamy do kontaktu bezpośredniego lub telefonicznego pod numerem: +48 882 120 775 celem umówienia wizyty lub porady on-line. Nasz zespół prawników chętnie odpowie Państwu na wszystkie pytania.
Autor: Adwokat Justyna Cudna-Wilk
