2 dni temu
Rzeczniczka Praw Dziecka przedstawiła Sekretarzowi Komitetu do Spraw Europejskich KPRM uwagi do nowej wersji projektu ustawy o systemach sztucznej inteligencji.
Zastrzeżenia RPD
W nowym projekcie Ministerstwo Cyfryzacji nie uwzględniło części uwag zgłoszonych wcześniej przez RPD, dlatego Monika Horna-Cieślak przedstawiła ponownie swoje zastrzeżenia w zakresie zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej, w szczególności w odniesieniu do ochrony praw dziecka.
Prawdziwa partycypacja
– W mojej ocenie projekt ustawy w obecnym kształcie nie gwarantuje wystarczającej partycypacji dzieci w procesach opiniodawczo-doradczych odnoszących się do zgodności z prawem systemów sztucznej inteligencji, co skutkuje niewystarczającym zabezpieczeniem ich interesów w kontekście wdrażania i stosowania Aktu w sprawie sztucznej inteligencji – wskazuje Rzeczniczka Praw Dziecka.
Zastrzeżenia RPD budzi to, iż możliwość zgłaszania kandydata do Społecznej Rady do spraw Sztucznej Inteligencji przez Rzecznika Praw Dziecka w praktyce ogranicza się do powołania przez organ wyłącznie osoby dorosłej – przedstawiciela urzędu. Rozwiązanie to oznacza realizację prawa dziecka do bycia wysłuchanym wyłącznie w sposób pośredni.
Udział dzieci w procesach decyzyjnych
W tym kontekście RPD odwołuje się do opinii Europejskiego Forum Praw Dziecka, w ramach którego Komisja Europejska od lat wskazuje, iż udział dzieci w procesach decyzyjnych musi mieć charakter rzeczywisty i ciągły, a nie symboliczny czy incydentalny.
Europejski standard polityki dziecięcej
Nowa wersja projektu ustawy o systemach sztucznej inteligencji traktuje dzieci bardziej jako przedmiot ochrony niż jako podmiot dysponujący autonomią i prawem do współdecydowania o kwestiach ich bezpośrednio dotyczących. Takie podejście pozostaje w sprzeczności ze współczesnym europejskim standardem polityki dziecięcej opartej na partycypacji, sprawczości i uznaniu kompetencji społecznych dzieci.
– Zagadnienia związane z rozwojem i wdrażaniem sztucznej inteligencji mają coraz większe znaczenie dla codziennego życia dzieci i młodzieży – wpływają na ich bezpieczeństwo, prawo do prywatności, dostęp do edukacji, usług cyfrowych czy udział w społeczeństwie informacyjnym. Właśnie dlatego ich głos powinien być obecny w procesach opiniowania i monitorowania regulacji dotyczących sztucznej inteligencji – podkreśla Monika Horna-Cieślak.
Rzeczniczka Praw Dziecka postuluje wprowadzenie stosownych zmian, które zapewnią, iż w składzie Społecznej Rady do spraw Sztucznej Inteligencji – obok przedstawiciela wyznaczanego przez Rzecznika Praw Dziecka (osoby dorosłej) – znajdzie się również przedstawiciel dzieci lub młodzieży.
Naruszenia praw podstawowych
RPD podtrzymuje zgłoszoną wcześniej uwagę dotyczącą potrzeby rozszerzenia katalogu przesłanek wyłączających możliwość zawarcia układu o nadzwyczajnym złagodzeniu sankcji na przypadki, gdy incydent lub nieprawidłowe działanie systemu AI prowadzi do naruszenia obowiązków przewidzianych w prawie Unii mających na celu ochronę praw podstawowych, w szczególności praw dziecka.
Naruszenia praw podstawowych – zwłaszcza dzieci – bardzo często nie prowadzą do natychmiastowych i jednoznacznych szkód w postaci śmierci, poważnego uszczerbku na zdrowiu czy zakłócenia infrastruktury krytycznej, ale mają charakter systemowy, kumulatywny i długotrwały.
W praktyce naruszenia praw dziecka przez systemy sztucznej inteligencji mogą przybierać subtelniejsze formy, jak chociażby nierówność dostępu do usług publicznych, dyskryminacja czy pomijanie głosu dziecka w procedurach decyzyjnych, co niejednokrotnie powoduje poważne konsekwencje dla rozwoju psychicznego, emocjonalnego i społecznego dzieci.
