Wakacje składkowe dla przedsiębiorców w 2024 r.

Etap legislacyjny

Wakacje składkowe zostały wprowadzone ustawą z 9.5.2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 863). Wprowadzone nią zmiany w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497; dalej: SysUbSpołU) wchodzą w życie od 1.11.2024 r.

Dla kogo wakacje składkowe w 2024 r.?

Z wakacji składkowych będą mogli skorzystać mikroprzedsiębiorcy wpisani do CEIDG. Przedsiębiorca musi spełniać następujące warunki (wskazane w art. 17a ust. 1 SysUbSpołU):

1. w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń́ emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż̇ dziesięciu ubezpieczonych (wliczając samego siebie);
2. w ostatnich dwóch latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 mln euro;
3. nie wykonuje działalności na rzecz byłego pracodawcy – jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;
4. w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wielkość osiąganego przychodu, o którym mowa w pkt 2, ma charakter całościowy. Nie podlega miarkowaniu ze względu na liczbę dni, w których pozarolnicza działalność gospodarcza była faktycznie prowadzona.

Jakich składek dotyczą wakacje składkowe?

Wakacje składkowe dotyczą składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, czyli:

Wakacje składkowe nie obejmują składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Wakacje składkowe dotyczą tylko składek za przedsiębiorcę. Nie są nimi objęte składki na ubezpieczenie społeczne osób ubezpieczanych przez przedsiębiorcę, np. jego pracowników czy osób współpracujących. Zasady te wynikają z art. 17a ust. 1 i ust. 3 SysUbSpołU.

Ponadto, osoby korzystające z wakacji składkowych są wyłączone z opłacania własnych składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy w miesiącu, za który przysługuje zwolnienie.

Wakacje składkowe a uprawnienia do świadczeń

Wakacje składkowe nie będą miały wpływu na uprawnienie do skorzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Osoby korzystające z wakacji składkowych będą przez cały czas uczestnikami systemu ubezpieczeń społecznych, co ma znaczenie np. dla gromadzenia stażu czy kapitału do świadczeń emerytalnych. Tym m.in. różnią się wakacje składkowe od tzw. ulgi na start, w trakcie której przedsiębiorcy w ogóle nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu.

Przedsiębiorcom korzystającym z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie grozi w czasie wakacji składkowych „wypadnięcie” z ubezpieczenia i tym samym utrata prawa do zasiłku chorobowego. W okresie, w którym przedsiębiorca będzie podlegać zwolnieniu, składki na jego własne ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywanej działalności będą finansowane z budżetu państwa.

Przedsiębiorcy korzystający z wakacji składkowych przez cały czas będą traktowani jako osoby prowadzące działalność pozarolniczą, m.in. na gruncie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146).

Skorzystanie z wakacji składkowych nie wymaga od przedsiębiorcy zawieszenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca w okresie zwolnienia z obowiązku płacenia składek przez cały czas będzie mógł normalnie prowadzić działalność, osiągać przychody.

Zwolnienie to pomoc de minimis

Zwolnienie z opłacenia składek w ramach wakacji składkowych stanowi pomoc de minimis. Dlatego zwolniony z opłacenia składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe może być tylko taki płatnik składek, który nie wyczerpał jeszcze limitu pomocy de minimis. Musi dysponować limitem co najmniej w wysokości sumy obowiązujących go we wskazanym we wniosku miesiącu kalendarzowym składek podlegających zwolnieniu (art. 17b ust. 2 SysUbSpołU).

Podstawa wymiaru składek w czasie wakacji składkowych

Część przedsiębiorców płaci co miesiąc wyższe składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, deklarując wyższą podstawę wymiaru składek niż minimalna wynikająca z ustawy. Ponieważ w okresie wakacji składkowych składki są płacone z budżetu państwa, wprowadzono zasadę, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za miesiąc objęty zwolnieniem stanowi najniższa obowiązująca danego ubezpieczonego podstawa wymiaru składek, o ile osoba ta odprowadza składki zgodnie z art. 18 ust. 8 SysUbSpołU (tzw. ryczałt) albo art. 18a ust. 1 SysUbSpołU (tzw. preferencyjne składki). W przypadku osób korzystających z tzw. Małego ZUS Plus (art. 18c SysUbSpołU) podstawa wymiaru zostanie ustalona zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 18c ust. 1 i 2 SysUbSpołU, choćby o ile dana osoba zadeklarowała kwotę wyższą. Wynika to z art. 18d SysUbSpołU.

Wniosek o wakacje składkowe

Wniosek o wakacje składkowe będzie można złożyć dzięki elektronicznego formularza dostępnego na profilu ZUS. Z uprawnienia do wakacji składkowych można skorzystać za jeden miesiąc kalendarzowy danym roku kalendarzowym. Wniosek trzeba złożyć w miesiącu poprzedzającym wybrany przez siebie miesiąc zwolnienia. W praktyce, ponieważ przepisy o wakacjach składkowych wchodzą w życie od 1.11.2024 r. oznacza to, iż chcąc jeszcze za 2024 r. skorzystać z wakacji składkowych, należy w listopadzie 2024 r. złożyć wniosek o wakacje składkowe za grudzień 2024 r.

Deklaracje za miesiąc objęty zwolnieniem

Za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z opłacenia składek, płatnik składek musi przekazać do ZUS do 20. dnia następnego miesiąca:

1. deklarację rozliczeniową;
2. imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez budżet państwa za osobę opłacającą składki za siebie;
3. imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez osobę opłacającą składki za siebie;
4. w przypadku zgłoszenia do ubezpieczeń innych ubezpieczonych – imienne raporty za tych ubezpieczonych.