Wsparcie organizacji pozarządowych – na co musi uważać fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna, która chce wspierać organizacje pozarządowe prowadzące działalność prospołeczną, powinna przemyśleć, jak to zrobić, by sobie nie zaszkodzić. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację, z której wynika, iż darowizna przekazywana takiemu podmiotowi, który wg statutu nie jest beneficjentem, powinna być opodatkowana CIT. O czym musi wiedzieć fundacja rodzinna, które chce wspierać wybrany podmiot? Oto najważniejsze informacje.

Fundacja rodzinna chce wspierać organizację pozarządową – co dalej?

Fundatorzy fundacji rodzinnych coraz częściej chcą przeznaczać zgromadzony majątek do wspierania organizacji, które prowadzą działalność społecznie użyteczną. Często jest to odzwierciedlone w statucie fundacji, a konkretnie w jej celach.

Zdarzają się sytuacje, gdy rodzina założyła np. własną fundację lub stowarzyszenie, którego celem jest właśnie działalność społeczna. Taki podmiot może być beneficjentem fundacji rodzinnej. Wówczas jest uprawniony do otrzymywania świadczeń określonych w statucie.

Zaletą dołączenia takiej organizacji pozarządowej do grona beneficjentów fundacji rodzinnej jest pewność co do jej stałego finansowania. Trzeba jednak pamiętać, iż świadczenia dla beneficjentów są opodatkowane.

Opodatkowanie świadczeń beneficjenta

Jeśli organizacja pozarządowa jest beneficjentem fundacji, to świadczenia, które od niej otrzymuje, są opodatkowane stawką 15% CIT po stronie fundacji rodzinnej. Wysokość opodatkowania jest więc taka sama, jak w przypadku świadczeń wpłacanych beneficjentom, którzy są osobami fizycznymi.

Z kolei po stronie organizacji pozarządowej środki przeznaczone na jej działalność statutową są zwolnione z opodatkowania[1].

Uwaga na status beneficjenta fundacji rodzinnej

Załóżmy, iż fundacja rodzinna chce wspierać organizacje pozarządowe, które nie są związane z rodziną fundatorów. Czy w takiej sytuacji warto rozważyć nadanie takiemu podmiotowi statusu beneficjenta?

Warto uważać, bo każdy beneficjent ma możliwość uzyskania informacji o działalności fundacji rodzinnej:

• osobiście,
• przez upoważnioną przez siebie osobę.

Takie uprawnienie wiąże się między innymi z możliwością zażądania wglądu do dokumentów fundacji rodzinnej. Beneficjent ma więc możliwość przeczytania informacji zawartych, np. w:

• statucie,
• sprawozdaniach finansowych,
• księgach rachunkowych.

Statut fundacji rodzinnej może przewidywać zapisy, które prowadzą do uznania organizacji pozarządowej za tzw. beneficjenta tymczasowego. Wówczas, tak jak nazwa wskazuje, taki status będzie jej przysługiwał tylko przez określony czas. Nie zawsze będzie to jednak rozwiązanie idealne. W przypadku takiego uprawnienia wciąż nie ma możliwości, by całkowicie pozbawić beneficjenta wspomnianego prawa do uzyskania informacji.

Co jednak w sytuacji, gdy organizacja pozarządowa nie jest beneficjentem wskazanym w statucie, a otrzymuje od fundacji rodzinnej świadczenia np. na działalność pożytku publicznego? Czy przekazywana w ten sposób darowizna powoduje powstanie obowiązku podatkowego w CIT po stronie fundacji rodzinnej? We wrześniu 2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację podatkową, która dotyczy właśnie tego zagadnienia.

Opodatkowanie darowizn dla organizacji pozarządowej zdaniem fiskusa

Podatnik, który zwrócił się z wnioskiem o wydanie interpretacji, wskazał, iż darowizna dla organizacji pozarządowej niebędącej beneficjentem, nie wiąże się z obowiązkiem opodatkowania jej po stronie fundacji rodzinnej. Uważał on, iż jest ona podmiotowo zwolniona z opodatkowania CIT. Z kolei samej darowizny nie można uznać za opodatkowane świadczenie, skoro nie jest przeznaczona dla beneficjenta fundacji rodzinnej.

Organ nie zgodził się z tą argumentacją i przyjął, iż przekazanie darowizn innym osobom fizycznym oraz prawnym niż ustalonym w fundacji beneficjentom trzeba traktować jako rozszerzenie listy faktycznych beneficjentów[2]. Do podstawowych celów działalności fundacji rodzinnej należą:

• gromadzenie mienia,
• zarządzanie nim w interesie beneficjentów,
• spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów.

Zdaniem organu działalność podmiotu nie powinna wykraczać poza te 3 cele. I właśnie z tego względu osoby otrzymujące świadczenia z fundacji trzeba traktować jako beneficjentów.

Brak wpisu takiej organizacji na listę beneficjentów nie stoi w ocenie fiskusa na przeszkodzie uznania jej za beneficjenta. Darowiznę należy więc opodatkować stawką 15% CIT tak, jakby to były świadczenia od fundacji[3].

Jakie potencjalne konsekwencje niesie stanowisko?

Stanowisko organu budzi wątpliwości. Z jednej strony podmiot, który nie znajduje się w statucie i na liście beneficjentów, jest zdaniem fiskusa faktycznym beneficjentem, bo otrzymuje darowiznę. A w związku z tym, świadczenie to powinno być opodatkowane. Z drugiej strony da się zauważyć, iż skutki podatkowe określane są przez organ niejako z analogii – „tak jakby” darowizna była świadczeniem zdefiniowanym w ustawie.

Stanowisko DKIS nie powinno być jednak zaskoczeniem dla fundatorów. Fiskus od początku podchodzi do opodatkowania fundacji rodzinnej w sposób konserwatywny. Wątpliwości jednak pozostają i dotyczą dwóch kluczowych kwestii.

Sklasyfikowanie organizacji pozarządowej jako beneficjenta ma znaczenie przy wspomnianym już prawie do informacji. Samo przyznanie statusu beneficjenta ze względu na przekazanie darowizny wciąż wiązałoby się jednak z koniecznością spełnienia obowiązków obejmujących, m.in.:

• kwestie RODO,
• zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Poważniejsze konsekwencję mogą rodzić się przy organizacji zgromadzenia beneficjentów. Zdarza się bowiem, iż statut przewiduje prawo głosu dla wszystkich beneficjenta fundacji.

Skutki przyjęcia stanowiska organu

Przyjęcie, iż organizacja pozarządowa staje się beneficjentem tylko dlatego, iż otrzymuje świadczenia (choć w rzeczywistości jest beneficjentem nieprawidłowym), wiązałoby się z założeniem, iż fundacja może dochodzić zwrotu świadczenia[4].

Beneficjent, który otrzymuje świadczenie wbrew przepisom prawa lub postanowieniom statutu, jest obowiązany do jego zwrotu. Z kolei członkowie zarządu, którzy odpowiadają za spełnienie takiego świadczenia, mają obowiązek dokonać jego zwrotu do fundacji rodzinnej solidarnie z tym beneficjentem.

W tej chwili nie przewidujemy, by dochodzenie zwrotu świadczenia mogło mieć znaczące przełożenie na praktykę – w końcu polskie fundacje rodzinne są stosunkowo młode. w tej chwili większość tego typu podmiotów pozostaje pod wpływem fundatorów, którzy sami są członkami zarządu i posiadają dominującą liczbę głosów na zgromadzeniu beneficjentów. Warto być jednak ostrożnym, szczególnie gdy zarząd nie jest powiązany z rodziną.

Ostrożność i przemyślane działania

Aby uniknąć wątpliwości co do statusu organizacji pozarządowych niewskazanych w statucie i na liście beneficjentów, warto zrezygnować z bezpośrednich darowizn na ich rzecz z poziomu fundacji rodzinnej.

Nie oznacza to jednak konieczności rezygnacji z działalności prospołecznej. Wciąż możliwe jest, by darowizny były przekazywane przez beneficjentów-członków rodziny, którzy sami otrzymują świadczenia od fundacji rodzinnej. Jednak i tutaj warto zachować ostrożność, aby członek rodziny nie stał się jedynie przekazującym świadczenie od fundacji rodzinnej.

Jeśli mają Państwo jakiekolwiek wątpliwości dotyczące funkcjonowania fundacji rodzinnej, zachęcamy do kontaktu.

[1] zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6c CIT

[2] interpretacja podatkowa z dnia 25.09.2024 r. sygn. 0114-KDIP2-1.4010.487.2024.1.KW

[3] świadczenia z art. 2 ust 2 ustawy o fundacji rodzinnej

[4] na podstawie art. 40 ustawy o fundacji rodzinnej