Zwolnienie lekarskie pracownika tymczasowo aresztowanego

Pracodawca pozyskuje informację o aresztowaniu pracownika, który przebywa na zwolnieniu lekarskim

Do pracodawcy wpłynęło zwolnienie lekarskie pracownika na okres 20 marca – 15 kwietnia. Pracodawca wypłacił 28 marca zasiłek chorobowy za cześć zwolnienia przypadającą na marzec. W dniu 5 kwietnia do pracodawcy wpłynęła informacja, iż 25 marca pracownik został tymczasowo aresztowany na okres 3 miesięcy. Co powinien zrobić pracodawca? Czy może wypłacić zasiłek chorobowy za kwiecień?

Kiedy pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego?

Ubezpieczony, w tym przypadku pracownik, podlegający ubezpieczeniu chorobowemu ma prawo do świadczeń wynikających z tego ubezpieczenia. Pracownik przez pierwszych 33 dni choroby w roku kalendarzowym (a jeżeli ma ukończone 50 lat – 15 dni) ma prawo najpierw do wynagrodzenia chorobowego finansowanego ze środków pracodawcy, a dopiero potem do zasiłku chorobowego.

W ustawie zasiłkowej znajdziemy jednak przepisy wskazujące na okoliczności, w których zasiłek nie będzie przysługiwał. Zasiłek nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Dotyczy to niektórych grup pracowników, dla których prawo do wynagrodzenia wynika z przepisów szczególnych. Są nimi np. nauczyciele akademiccy, pracownicy naukowi czy asesorzy prokuratury. W odniesieniu do ogółu ubezpieczonych zasiłek nie będzie przysługiwał, o ile niezdolność do pracy przypadnie w okresie urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego, w czasie pozostawania w areszcie tymczasowym i w okresie odbywania kary pozbawienia wolności. Ubezpieczony straci także prawo do zasiłku, o ile niezdolność do pracy została spowodowana w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia (potwierdzonych prawomocnym wyrokiem).

W sytuacjach, w których pracownik nie zachowałby prawa do zasiłku, nie przysługuje mu także wynagrodzenie chorobowe.

Przebywanie w areszcie a prawo do zasiłku

Pracownikowi z naszego pytania, w związku z tymczasowym aresztowaniem, zasiłek przysługuje tylko za okres 20-24 marca. Za cały okres przebywania w areszcie pracownik nie ma prawa od świadczeń chorobowych. Pracodawca, na moment wypłaty zasiłku, nie wiedział jeszcze o tymczasowym aresztowaniu, więc postąpił prawidłowo wypłacając świadczenie. Jednak w świetle tej informacji pracodawca nie powinien już wypłacać zasiłku za kwiecień, a zasiłek wypłacony za okres od 25 do 31 marca jest świadczeniem nienależnym.

O wypłacie nienależnego zasiłku, wraz z podaniem kwoty, pracodawca powinien poinformować adekwatną dla swojej siedziby terenową jednostkę ZUS.

Ponieważ do nienależnej wypłaty doszło z winy pracownika, który nie po informował pracodawcy o aresztowaniu Zakład wyda decyzję, na mocy której pracownik będzie zobowiązany do zwrotu zasiłku. Gdyby jednak doszło do wypłaty zasiłku pomimo posiadanej przez pracodawcę wiedzy o okolicznościach, które prawo do niego wykluczały, wtedy stroną zobowiązaną do zwrotu zasiłku byłby pracodawca, a nie pracownik.

Rekomendacje praktyków kadr i płac

Zgodnie z paragrafem 12 ust. 2 pkt 3 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary więzienia lub tymczasowego aresztowania.

Tego okresu niezdolności do pracy nie wlicza się do okresu zasiłkowego ani do okresu 33/14 dni wynagrodzenia chorobowego.

Jeśli umowa o pracę ulegnie wygaśnięciu z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika tymczasowo aresztowanego, tj. na mocy art 66 paragraf 1 KP, wówczas za cały ten okres pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

Zasady przyznawania świadczeń z tytułu choroby zostały uregulowane ustawą z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, z późn. zm.), zwaną “ustawą zasiłkową” dla wszystkich osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu określonemu ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz.1230, z późn. zm.). Zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 3 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary więzienia lub tymczasowego aresztowania.

Okresów niezdolności do pracy, w których zasiłek chorobowy nie przysługuje, nie wlicza się do okresu zasiłkowego. Zatem od momentu tymczasowego aresztowania pracownikowi nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego. W przedstawionym przypadku pracownik ma prawo do zasiłku jednie za okres niezdolności do pracy przypadający przed dniem aresztowania. Okres tymczasowego aresztowania jest traktowany jako usprawiedliwiona nieobecność w pracy bez prawa do świadczeń chorobowych.

Natomiast zasiłek chorobowy wypłacony za okres, w którym pracownik był tymczasowo aresztowany podlega zwrotowi, zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, w którym ustawodawca wprost wskazał, iż “Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Odsetki, z zastrzeżeniem ust. 1a, są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty”.

W razie zwrotu nienależnych świadczeń pracodawca jest obowiązany dokonać korekty dokumentów rozliczeniowych ZUS. Nie mniej jednak warto zwrócić uwagę, iż umowa o pracę tego pracownika wygaśnie wraz z upływem 3 miesięcy tymczasowego aresztowania zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu pracy. Nie będzie konieczności rozwiązywania z pracownikiem umowy o pracę.