2 miesięcy temu
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1542; dalej: AkcyzU), ustawa określa opodatkowanie podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych. Akcyza to podatek sformalizowany, ale z drugiej strony dający podatnikom możliwość korzystania z określonych preferencji (np. zwolnień podatkowych lub stawek 0 zł). Ceną za takie preferencje jest konieczność wypełniania szeregu obowiązków. Pobocznym obowiązkiem podatników akcyzy jest prowadzenie określonych w przepisach ewidencji akcyzowych. Szczegółowy zakres podmiotów, które są zobowiązane do ewidencjonowania zdarzeń dotyczących akcyzy określają przepisy art. 138a-138l AkcyzU. Z kolei szczegółowa treść ewidencji akcyzowych wynika z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 22.12.2023 r. w sprawie ewidencji, dokumentacji i protokołów dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy (Dz.U. z 2023 r. poz. 2817).
Przepisy określają też formę prowadzenia ewidencji akcyzowych. Zgodnie z art. 138p AkcyzU, ewidencje akcyzowe mogą być w tej chwili prowadzone elektronicznie albo w formie papierowej. Zgodnie z ustawą z 30.3.2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 694), zasada ta miała obowiązywać jedynie do 31.12.2022 r. Ustawodawca wydłużył jednak okres przejściowy, w którym podatnicy mogą prowadzić papierowe ewidencje akcyzowe. Ustawą z 16.6.2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1598) uchylono przepisy wprowadzające obowiązek prowadzenia ewidencji i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych wyłącznie w postaci elektronicznej, a zatem przez cały czas dopuszczalne jest ich prowadzenie także w postaci papierowej. W efekcie, projekt CEWA, zakładający m.in. pełną elektronizację ewidencjonowania akcyzowego jeszcze nie wystartował. I mówiąc szczerze, nie wiadomo do końca kiedy wystartuje. Prace legislacyjne utknęły bowiem w martwym punkcie. Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia nieprawidłowości w obrocie niektórymi towarami oraz ulepszenia funkcjonowania Krajowej Administracji Skarbowej nie jest od wielu miesięcy aktywnie procedowany w Sejmie.
Konieczność weryfikacji ewidencji
Pomimo braku wejścia w życie CEWA, zasady prowadzenia ewidencji akcyzowych uległy pewnym modyfikacjom. Zrezygnowano z obowiązku wskazywania każdorazowo rodzaju dokumentu (np. e-AD), na podstawie którego dokonuje się przemieszczeń wyrobów akcyzowych. W nowych przepisach numer referencyjny e-DD został zastąpiony przez numer identyfikacyjny dokumentu, na podstawie którego wyroby akcyzowe zostały przemieszczone. Proponowany sposób redakcji przepisów rozporządzenia nie powoduje zmiany merytorycznej co do rodzaju dokumentu, jaki stanowi podstawę wpisu, ani też do rozszerzenia czy ograniczenia zakresu danych. Zmiana ta jednak przyczyni się do uniknięcia każdorazowej zmiany rozporządzenia w przypadku zmian innych przepisów w tym zakresie.
Jeżeli chodzi o zakres prowadzonej ewidencji, zasadnicze zmiany są więc śladowe. Podatnicy prowadzący ewidencje mają jednak obowiązek weryfikacji ewidencyjnego zakresu. Oto bowiem ewidencje akcyzowe prowadzone zgodnie z przepisami dotychczasowymi, w których zakres danych obejmuje dane określone w rozporządzeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 22.12.2023 r. w sprawie ewidencji, dokumentacji i protokołów dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy (Dz.U. z 2023 r. poz. 2817) mogą być prowadzone nadal. o ile jednak zakres danych w ewidencji nie obejmuje danych określonych w w tym rozporządzeniu, ewidencje mogą być prowadzone nadal, jednak nie dłużej niż do 30.6.2024 r. W przypadku zakończenia prowadzenia ewidencji lub dokumentacji w postaci papierowej, podmiot prowadzący ewidencję lub dokumentację dokonuje jej zamknięcia i podsumowania na dzień zakończenia prowadzenia tej ewidencji lub dokumentacji, nie później jednak niż następnego dnia roboczego. Stan ewidencyjny ustalony w wyniku zamknięcia i podsumowania ewidencji lub dokumentacji przenosi się jako stan początkowy odpowiednio do ewidencji lub dokumentacji prowadzonych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem (a więc na nowych zasadach). Co jednak ważne, choćby zamknięcie ewidencji dotychczasowej i konieczność otwarcia nowej nie wywiera wpływu na formę ewidencjonowania. Nowa ewidencja przez cały czas może być prowadzona w papierze.
CEWA rodzi się w bólach. Nie jesteśmy, niestety, zaskoczeni. Nie jest to bowiem jedyny w ostatnim czasie przykład perturbacji we wprowadzaniu rozwiązań elektronicznych w przestrzeni podatkowej. Skojarzenia dotyczące KSeF są tu jak najbardziej na miejscu. Nawiasem mówiąc, odsuwanie w czasie prac nad CEWA uzasadniane było właśnie nienarażaniem niektórych przynajmniej podatników na kumulację obowiązków dostosowawczych w zakresie elektronizacji akcyzowej oraz ustrukturyzowanego fakturowania.
Co mamy dziś? CEWA została skutecznie zamrożona. A perspektywa obowiązkowego KSeF oddaliła się znacząco (horyzont czasowy nie wcześniejszy niż 1.2.2026 r.). Można więc w obydwu przypadkach mówić jeżeli nie o kompromitacji to przynajmniej o daleko idącej nieporadności resortu finansów. Od wielu miesięcy podatnicy żyją w przekonaniu nadchodzących rewolucyjnych zmian i konieczności dostosowywania się do nich. Ale zmiany te realnie nie następują.
