Doręczenie w formie dokumentu elektronicznego a numer PESEL

Stan faktyczny rozpatrywanej sprawy

Pismem z 26.11.2021 r. E.Z. i J.Z. (dalej: Skarżący) wnieśli do WSA w Warszawie skargę na postanowienie SKO z października 2021 r. w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności odwołania.

Skarżących wezwano do uzupełnienia braku formalnego skargi przez podanie własnych numerów PESEL, w terminie 7 dni, pod rygorem odrzucenia skargi. Wezwanie do uzupełnienia tego braku formalnego zostało doręczone Skarżącemu do rąk własnych 15.2.2022 r., a Skarżącej 28.2.2022 r., w trybie doręczenia zastępczego, na podstawie art. 73 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej: PostAdmU). Skarżący nie wykonali wezwania i nie uzupełnili braku formalnego skargi przez podanie własnych numerów PESEL.

Wobec tego WSA w Warszawie postanowieniem z 26.4.2022 r., I SA/Wa 31/22, Legalis, na podstawie art. 58 § 1 pkt. 3 PostAdmU odrzucił złożoną skargę z powodu nieuzupełnienia w terminie jej braku formalnego.

Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem, Skarżący złożyli zażalenie, w którym wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia. W uzasadnieniu zażalenia wskazali, iż nie podali swoich numerów PESEL, gdyż mieli obawy, iż w przypadku ich wskazania zostaną one następnie udostępnione przez WSA w Warszawie innym stronom postępowania. W ich ocenie podanie numerów PESEL jest dodatkowym zbędnym identyfikatorem Skarżących bez możliwości ochrony ich danych osobowych.

Stan prawny sprawy

Rozpatrując przedmiotowe zażalenie, NSA wskazał w pierwszej kolejności na regulacje prawne mające zastosowanie w niniejszej sprawie. Zgodnie z art. 57 § 1 PostAdmU skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym. Pismo procesowe strony powinno spełniać określone warunki formalne, bez których nie można mu nadać prawidłowego biegu. Wymogi formalne składanych pism zostały uregulowane w art. 46 PostAdmU, a stosownie do art. 46 § 2 pkt. 1 lit. b) PostAdmU, poza elementami wymienionymi w art. 46 § 1 PostAdmU, w przypadku gdy pismo jest pierwszym w sprawie, powinno ponadto zawierać numer PESEL strony wnoszącej pismo, będącej osobą fizyczną, oraz numer PESEL jej przedstawiciela ustawowego, o ile jest obowiązana do jego posiadania, albo posiada go, nie mając takiego obowiązku. W sytuacji gdy brak jest jednego z elementów pisma, wymienionych w art. 46 PostAdmU, zgodnie z art. 49 § 1 PostAdmU obowiązkiem sądu jest wezwanie strony do uzupełnienia lub poprawienia pisma w terminie siedmiu dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba iż ustawa stanowi inaczej. Takim przepisem szczególnym, o którym mowa w art. art. 49 § 1 PostAdmU, jest art. 58 § 1 pkt 3 PostAdmU, zgodnie z którym sąd odrzuca skargę, o ile w wyznaczonym terminie nie uzupełniono jej braków formalnych.

Mając powyższe na uwadze, NSA wskazał, iż przytoczone przepisy mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a zatem w przypadku nieuzupełnienia przez stronę skarżącą braków formalnych skargi w wyznaczonym terminie sąd zobowiązany jest do odrzucenia skargi. Odmienne postępowanie sądu w takiej sytuacji jest adekwatnie niemożliwe.

Obowiązek podania numeru PESEL

Przenosząc powyższy stan prawny na grunt rozpatrywanej sprawy, NSA wskazał, iż nie ulega wątpliwości, iż Skarżący nie wykonali w siedmiodniowym terminie określonym w art. 49 § 1 PostAdmU w zw. z art. 58 § 1 pkt. 3 PostAdmU wezwania do usunięcia braku formalnego skargi w postaci podania ich numerów PESEL, co w konsekwencji obligowało WSA w Warszawie do jej odrzucenia. Z art. 46 § 2 pkt. 1 lit. b) PostAdmU wyraźnie wynika bowiem, iż jeżeli pismo strony będącej osobą fizyczną jest pierwszym pismem w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej (a tak było w niniejszej sprawie), to powinno zawierać numer PESEL.

W tym kontekście NSA wskazał na przyczyny ustawowego wymogu wskazywania w pierwszym piśmie numeru PESEL. W tym kontekście odwołał się do uzasadnienia projektu ustawy z 12.4.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 934), z którego wynika, iż obowiązek podania numeru PESEL strony postępowania wnoszącej pismo procesowe do sądu jest związany z wprowadzeniem do postępowania przed sądami administracyjnymi możliwości doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu i konieczną w takim przypadku jednoznaczną identyfikacją strony postępowania. Z kolei art. 74a PostAdmU stanowi, iż doręczanie pism przez sąd dzięki środków komunikacji elektronicznej jest zależne od woli strony. Korzystanie albo niekorzystanie ze środków komunikacji elektronicznej w postępowaniu przed sądem administracyjnym nie jest zatem ciągłe w toku całego postępowania. Uzasadnia to stwierdzenie, iż obowiązek podania numeru PESEL w pierwszym piśmie procesowym ma wymiar ogólny, a nie tylko taki, iż numer ten jest konieczny w celu nadania biegu pismu procesowemu, w którym powinien być zamieszczony. W związku z tym, iż na każdym etapie postępowania może powstać obowiązek sądu doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu, zdaniem NSA zrozumiałe jest, iż ustawodawca uznał, iż strona postępowania powinna ten numer podać w pierwszym piśmie procesowym, niezależnie od tego, czy już zdecydowała się na doręczanie pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego. Ponadto należy zaznaczyć, iż także po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie, a więc już po zwrocie akt administracyjnych organowi, może powstać obowiązek doręczania pism i orzeczeń w formie dokumentu elektronicznego zawierającego dane z systemu teleinformatycznego sądu. Okoliczność ewentualnego znajdowania się numeru PESEL w aktach administracyjnych nie ma zatem przesądzającego znaczenia, gdyż – jak już wskazano – wszystkie dane powinny znajdować się w aktach sądowych.

Tym samym NSA podziela stanowisko wyrażone m.in. w postanowieniach NSA z 16.3.2021 r., III OZ 157/21, Legalis, i 9.12.2021 r., II OZ 874/21, Legalis, zgodnie z którym brak podania w piśmie wszczynającym postępowanie sądowoadministracyjne numeru PESEL strony będącej osobą fizyczną stanowi brak formalny takiego pisma, zgodnie z art. 46 § 2 pkt. 1 lit. b) PostAdmU.

Jednocześnie NSA nie podziela przeciwnego poglądu, wyrażonego m.in. w postanowieniach z 27.11.2019 r., I GZ 366/19, Legalis, i z 22.9.2022 r., I OZ 434/22, który nie znajduje oparcia w jednoznacznie sformułowanych przepisach obowiązującego prawa.

Ochrona danych osobowych

Na marginesie sprawy NSA wskazał, iż obawy Skarżących o bezpieczeństwo ich danych osobowych w postaci numerów PESEL, przedstawione w złożonym zażaleniu, są pozbawione racji, gdyż w niniejszej sprawie zarówno stronami postępowania administracyjnego, jak i sądowoadministracyjnego, są jedynie Skarżący oraz Organ. Tym samym nie występują w sprawie inne strony postępowania. W związku z powyższym niezrozumiała dla NSA jest argumentacja Stron przedstawiona w zażaleniu, a dotycząca ryzyka udostępniania danych osobowych Skarżących (tj. ich numerów PESEL) innym stronom postępowania. Jednocześnie, niezależnie od powyższej okoliczności, NSA podkreślił, iż każdy sąd ma obowiązek dochowania szczególnej staranności w procesie przetwarzania danych osobowych i wdrażane są w tym celu odpowiednie środki techniczne oraz organizacyjne, aby zapewnić stopień bezpieczeństwa odpowiadający ryzykom naruszenia praw i wolności osób fizycznych wynikającym z zakresu, charakteru, kontekstu i celów przetwarzania danych.

Rozstrzygnięcie NSA

Ze względów przedstawionych powyżej, działając na podstawie art. 184 PostAdmU w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU, NSA oddalił zażalenie.

Komentarz