2 miesięcy temu
W świetle aktualnie obowiązujących przepisów prawa ,,mały świadek koronny” (tzw. 60-tka), to sprawca czynu zabronionego, który popełniając ten czyn współpracował z innymi osobami, a następnie w toku postępowania przygotowawczego ujawnił organom ścigania dotychczas nieznane, a istotne okoliczności dotyczące przestępstwa i okoliczności jego popełnienia. Instytucja ,,małego świadka koronnego” implikuje możliwość zastosowania przez Sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 60 § Kodeksu karnego, Sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a choćby może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, o ile ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia. Użycie przez ustawodawcę określenia ,,wspólnie z innymi osobami” oznacza fakt popełnienia przestępstwa wspólnie z przynajmniej dwoma osobami (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dn. 8.12.2015 r., sygn. akt II AKa 332/15). Co istotne, w przypadku spełniania wszystkich przesłanek uregulowanych we wskazanym wyżej przepisie, zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary w stosunku do takiej osoby ma charakter obligatoryjny, co oznacza, iż Sąd ma obowiązek zastosować tą instytucję .
Niezbędnymi przesłankami warunkującymi możliwość skorzystania przez Sąd z instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary lub warunkowego zawieszenia jej wykonania w przedstawionych okolicznościach są:
- przestępstwo zostało popełnione we współdziałaniu z innymi osobami — co najmniej dwoma;
- sprawca tego czynu musi ujawnić informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa;
- przekazywane informacje muszą być istotne , a jednocześnie dotąd nieznane organom ścigania;
- informacje, których udzielił sprawca organom powołanym do ściągania muszą być całościowe; niedopuszczalne jest bowiem nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy, który udzielił jedynie wybiórczych, szczątkowych informacji.
Przyjmuje się, iż informacje przekazane przez sprawcę organom ścigania powinny zostać ujawnione na etapie postępowania przygotowawczego, a więc jeszcze przed wniesieniem aktu oskarżenia. Nie jest więc wymagane, aby miało to miejsce podczas pierwszego przesłuchania. Co istotne, status ,,małego świadka koronnego” może uzyskać również osoba, która pierwotnie nie przyznała się do winy i odmówiła składania wyjaśnień, aby później zdecydować się na współpracę z organami ścigania. Nie wiąże się to również z uprzednim, samodzielnym zgłoszeniem do dyspozycji organów ścigania, co oznacza, iż ,,małym świadkiem koronnym” może zostać osoba, która została uprzednio zatrzymana.
Główną korzyścią dla osoby chcącej skorzystać z instytucji tzw. ,,małego świadka koronnego” jest możliwość skorzystania z nadzwyczajnego złagodzenia kary, którego zasady wprost określone zostały w treści przepisu art. 60 § 6 Kodeksu karnego. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, kary łagodniejszego rodzaju albo na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego, środka kompensacyjnego lub przypadku według następujących zasad:
- jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę więzienia nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia,
- jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara więzienia nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności,
- jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara więzienia niższa od roku, a górną – kara więzienia nie niższa od lat 3, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności,
- jeżeli czyn stanowi występek, przy czym górną granicą ustawowego zagrożenia jest kara więzienia nieprzekraczająca 2 lat, sąd odstępuje od wymierzenia kary i orzeka środek karny wymieniony w art. 39 pkt 2-3, 7 lub 8, środek kompensacyjny lub przepadek,
- jeżeli czyn nie jest zagrożony karą pozbawienia wolności, sąd odstępuje od wymierzenia kary i orzeka środek karny wymieniony w art. 39 pkt 2-3, 7 lub 8, środek kompensacyjny lub przepadek.
W przypadku tzw. ,,małego świadka koronnego” Sąd wymierzając karę więzienia do lat 5, może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat — jeżeli uzna, iż pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa. Przepis ten wyłącza ogólną zasadę umożliwiająca warunkowe zawieszenie postępowania tylko w przypadku orzeczenia kary do jednego roku pozbawienia wolności, wynikającą z art. 69 § 1 kodeksu karnego.
Co istotne, w przypadku wystąpienia przez prokuratora do Sądu ze stosownym wnioskiem o uznaniu sprawcy za ,,małego świadka koronnego”, w tych okolicznościach obligatoryjne jest skorzystanie przez Sąd z instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary na zasadach wyżej opisanych. Warte podkreślenia jest, iż skorzystanie z tej instytucji może być uzasadnione w różnych sytuacjach, jednakże decyzja o tym, czy jest to opłacalne zależy od konkretnej sytuacji oraz okoliczności danego przypadku.
Na koniec należy podkreślić, iż instytucja tzw. ,,małego świadka koronnego” jest instytucją szczególną i jednakowoż bardzo kontrowersyjną. Pozwala ona bowiem częstokroć organom ścigania na prowadzenie postępowań wobec osób, przy wątpliwych dowodach procesowych. Z racji doświadczenia, jakie pozyskałem w ramach licznie prowadzonych postępowań karnych w tego typu sprawach wynika, iż Sądy w sposób tendencyjny oceniają depozycje składane przez osoby chcące skorzystać z dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary, całkowicie pomijając ich walor dowodowy. Zeznania takie mogą być mało wiarygodne, bowiem ów świadek – co oczywiste – jest w sposób szczególny zainteresowany uniknięciem odpowiedzialności karnej w takim stopniu, w jakim by ją poniósł, gdyby nie zdecydował się na złożenie określonych wyjaśnień. Osoba taka w sposób szczególny zainteresowana jest zatem własnym losem, a nie interesem wymiaru sprawiedliwości. Nie można przecież wykluczyć również i takiej możliwości, iż świadek taki pomówi celowo inną osobę o dokonanie przestępstwa, zdając sobie z trudności udowodnienia mu złożenia fałszywych zeznań. Wielokrotnie spotkałem się z sytuacjami, w których to wyjaśnienia/ zeznania ,,skruszonych” sprawców czynów przestępczych są jedynym dowodem w sprawie. Nie mniej jednak nie stanowi to jakiejkolwiek przeszkody do uznania ich za dowód pełnowartościowy w ramach prowadzonego postępowania, co oczywiście budzi poważne wątpliwości i kontrowersje. Z oczywistych względów utrudnia to również prowadzenia obrony Klienta w danym postępowaniu karnym. Stąd też podjęcie działań przez obrońcę w tego typu sprawach wymaga dużego doświadczenia i zaangażowania, w tym zwłaszcza obrania racjonalnej taktyki obrony i działań, które będą miały na celu zdyskredytowanie i zdeprecjonowanie depozycji składanych przez tzw. ,,małych świadków koronnych„. Z racji doświadczenia, jakie posiadam wynika, iż jest możliwe uzyskanie pozytywnego efektu w omawianym zakresie.
