Młodzi opuszczający pieczę zastępczą potrzebują większego wsparcia

Adam Chmura, zastępca Rzeczniczki Praw Dziecka zwrócił się do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o rozważenie działań na rzecz młodych ludzi opuszczających pieczę zastępczą. Chodzi o możliwość zapewnienia im wsparcia finansowego na poziomie tożsamym do wsparcia udzielanego rodzinom zastępczym.

Sytuacja młodych osób opuszczających pieczę zastępczą była wcześniej przedmiotem analizy Najwyższej Izby Kontroli.

Adam Chmura, zastępca RPD w wystąpieniu generalnym z 11 grudnia powołał się na wnioski pokontrolne NIK dotyczące „Udzielania pomocy na usamodzielnienie wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz rodzinnych form pieczy zastępczej” oraz postulaty ze spotkania BRPD z przedstawicielami Fundacji Dobrych Inicjatyw. Wskazał na liczne trudności, z jakimi mierzą się osoby opuszczające pieczę zastępczą.

– Wejście wychowanków pieczy zastępczej w samodzielne życie oraz pełnienie przez nich samodzielnych ról społecznych przy braku wsparcia osób bliskich jest szczególnie trudne. Tym samym uregulowania dotyczące pomocy na kontynuowanie nauki oraz wysokość tego wsparcia są niezmiernie ważne – podkreślił Adam Chmura.

W wynikach kontroli NIK wskazała m.in., iż rodzina zastępcza otrzymuje większe środki na utrzymanie wychowanka, niż wychowanek, który opuścił rodzinę i utrzymuje się samodzielnie. Taka sytuacja powoduje, iż osoby, które mogłyby opuścić rodziny zastępcze i się usamodzielnić, ze względów finansowych dłużej w nich pozostają, przez co nie zwalniają miejsc dla kolejnych osób, które muszą być umieszczone w pieczy zastępczej. Natomiast osoby, które opuszczają pieczę i podejmują trud samodzielnego funkcjonowania, z powodu niskiego wsparcia muszą poszukiwać dodatkowych źródeł utrzymania, co zwykle wiąże się z konicznością rezygnacji z nauki w trybie dziennym.

Adam Chmura przywołał także opinie dyrektorów powiatowych centrów pomocy rodzinie zawarte w raporcie pokontrolnym NIK. W ocenie dyrektor PCPR w Lublinie, obowiązująca w tej chwili kwota na pomoc na kontynuowanie nauki choćby w sposób minimalny nie zabezpiecza podstawowych potrzeb osób usamodzielnianych, a jest to najbardziej skuteczna forma pomocy. Z kolei dyrektorka PCPR w Legionowie, wskazuje na różnice między wysokością pomocy pieniężnej, jaką otrzymuje rodzina zastępcza na pełnoletniego wychowanka pozostającego w pieczy a wysokością pomocy na kontynuowanie nauki.

Na dysproporcje finansowe zwraca uwagę również dyrektor PCPR w Kutnie. – Przyznanie comiesięcznie wypłacanego świadczenia pieniężnego motywuje wychowanków do dalszej edukacji, do zdobywania kwalifikacji zawodowych i rozwoju, a w perspektywie do zdobycia zatrudnienia. Jednakże wysokość pomocy jest zbyt niska, aby wychowanek mógł za tę kwotę utrzymać swoje gospodarstwo domowe. Często wychowankowie nie opuszczają pieczy zastępczej i tam prowadzą cały proces usamodzielnienia, gdzie mają zapewnione utrzymanie przez placówkę lub rodzinę zastępczą, za dużo wyższe świadczenia dla nich – opisuje.

Jak zauważa zastępca RPD, w pkt 1 lit. e obwieszczenia Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości kwot świadczeń przysługujących rodzinie zastępczej i prowadzącemu rodzinny dom dziecka, wysokości pomocy dla osoby usamodzielnianej oraz wysokości kwot określonych w umowach, dotychczasowa kwota 681 zł miesięcznie zwiększona została do 759 zł. Tym samym, pisze Adam Chmura, należy podzielić pogląd NIK, iż minimalna kwota na utrzymanie wychowanka powinna zostać podniesiona co najmniej do poziomu kwoty dla rodzin zastępczych, spokrewnionych.

Obecnie rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota 1 002 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej oraz 1 517 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

Adam Chmura zauważył, iż choć samorządy mają odpowiednie mechanizmy do podwyższania minimalnej kwoty na kontynowanie nauki, to jednak jej wysokość zawsze zależy od finansowych możliwości samorządu. Według NIK tylko w jednym powiecie skorzystano z tej możliwości.

Zastępca RPD zwrócił się do MRPiPS o wskazanie czy ta problematyka była już przedmiotem analizy resortu, a w szczególności czy prowadzone są analizy dotyczące zapewnienia osobom usamodzielnianym wsparcia finansowego na poziomie tożsamym do wsparcia udzielanego rodzinom.