MObywatel ze sztuczną inteligencją

Do najważniejszych zmian przewidzianych w przepisach dotyczących aplikacji mObywatel należą: wprowadzenie wirtualnego asystenta, rozszerzenie katalogu usług oraz uprawnień ministra ds. cyfryzacji, usprawnienie elektronicznego podpisywania dokumentów, nowe regulacje dotyczące mLegitymacji dla nauczycieli i uczniów oraz systemu zarządzania danymi w Systemie Informacji Oświatowej (SIO).

Wirtualny asystent i nowe usługi cyfrowe

Jednym z kluczowych elementów nowelizacji jest wprowadzenie do aplikacji mObywatel wirtualnego asystenta opartego na modelach sztucznej inteligencji. Do ustawy MObywatelApU ma być dodany art. 3c. w brzmieniu: „W aplikacji mObywatel udostępnia się funkcjonalność wirtualnego asystenta opartą o model sztucznej inteligencji ogólnego przeznaczenia w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z 13.6.2024 r. w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji oraz zmiany rozporządzeń (WE) nr 300/2008, (UE) nr 167/2013, (UE) nr 168/2013, (UE) 2018/858, (UE) 2018/1139 i (UE) 2019/2144 oraz dyrektyw 2014/90/UE, (UE) 2016/797 i (UE) 2020/1828 (akt w sprawie sztucznej inteligencji) (Dz.Urz. UE L z 2024 r. s. 1689), niewykorzystujący danych osobowych użytkownika aplikacji mObywatel.” Zgodnie z założeniami Ministerstwa Cyfryzacji, asystent ma wspierać użytkownika przy korzystaniu z usług publicznych i nie będzie wykorzystywał danych osobowych do celów komercyjnych czy analitycznych.

Równocześnie projekt rozszerza katalog usług świadczonych przez aplikację. Nowelizowany art. 3 ust. 1 MObywatelApU w dodanych pkt 9 i 10 wprowadza możliwość otrzymywania komunikatów o usługach kierowanych do użytkownika oraz możliwość opatrywania dokumentów elektronicznych podpisem zaufanym, osobistym lub kwalifikowanym i weryfikację tych podpisów. Zgodnie z nowym art. 3b MObywatelApU, w aplikacji możliwe będzie udostępnianie usług świadczonych nie tylko przez organy administracji publicznej, ale także przez podmioty publiczne lub podmioty niepubliczne, prowadzące rejestry publiczne, rejestry niepubliczne lub systemy teleinformatyczne.

Podpisów elektronicznych dotyczy także art. 20aa InformPodPublU, w którym zaproponowano dodanie ust. 2-4 w brzmieniu:

„2. Minister adekwatny do spraw informatyzacji udostępnia usługę online umożliwiającą osobom fizycznym opatrzenie dokumentu elektronicznego podpisem zaufanym oraz weryfikację tego podpisu.

3. W ramach usługi, o której mowa w ust. 2, minister adekwatny do spraw informatyzacji może zapewnić również funkcjonalności umożliwiające:

1) weryfikację podpisu osobistego oraz kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub

2) opatrzenie dokumentu elektronicznego podpisem osobistym lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym

– w formatach danych wskazanych przez ministra adekwatnego do spraw informatyzacji spośród formatów danych do elektronicznego podpisywania, weryfikacji podpisu, opatrywania pieczęcią elektroniczną i szyfrowania dokumentów elektronicznych, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 18.

4. Minister adekwatny do spraw informatyzacji wskaże w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej formaty podpisów elektronicznych obsługiwanych w ramach usług, o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. b oraz ust. 2 i 3 (przepisy dodane do InformPodPublU w projekcie ustawy zmieniającej)”.

Projekt przewiduje również nowe instrumenty nadzoru nad realizacją usług elektronicznych. W sytuacji, gdy usługa świadczona przez podmiot publiczny lub niepubliczny narusza warunki świadczenia usług lub przepisy o ochronie danych osobowych, minister ds. cyfryzacji będzie mógł wydać decyzję o wstrzymaniu jej realizacji.

mLegitymacje dla nauczycieli i uczniów

Projekt ustawy zmieniającej porządkuje również przepisy dotyczące cyfryzacji w oświacie. Zaproponowane w art. 24 i art. 25 MObywatelApU zmiany skutkują nowelizacją ustawy z 26.1.1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 986; dalej: KartaNauczU) oraz ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 750), w prowadzającą nowe przepisy dotyczące mLegitymacji dla nauczycieli oraz „mLegitymacji szkolnej” dla uczniów. W nowelizacji zrezygnowano ze stosowania mLegitymacji dla nauczycieli w szkołach za granicą oraz w szkołach polskich, o których mowa w art. 4 pkt 29d ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 737), tj. szkołach działających poza granicami RP w systemie edukacji polskiej oraz w szkołach i zespołach szkół funkcjonujących przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych oraz przy przedstawicielstwach wojskowych RP. Nauczycielom uczącym w tych szkołach będzie przysługiwała wyłącznie tradycyjna legitymacja w formie karty formatu ID-1.

Projektowane przepisy przewidują także rozszerzony obowiązek przekazywania danych o legitymacjach do SIO. W związku z tym, iż wzrośnie ilość zadań związanych z obsługą organizacyjno-techniczną funkcjonowania SIO, przewiduje się możliwość powołania wielu jednostek do prowadzenia obsługi organizacyjno-technicznej funkcjonowania systemu informacji oświatowej, stąd nowe brzmienie art. 96 ustawy z 15.4.2011 r. o systemie informacji oświatowej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 152):

,,Art. 96. 1. Minister adekwatny do spraw oświaty i wychowania może wyznaczyć co najmniej jedną jednostkę organizacyjną podległą temu ministrowi lub przez niego nadzorowaną do prowadzenia obsługi organizacyjno-technicznej funkcjonowania systemu informacji oświatowej. W przypadku wyznaczenia więcej niż jednej jednostki do prowadzenia obsługi organizacyjno-technicznej funkcjonowania systemu informacji oświatowej minister adekwatny do spraw oświaty i wychowania określa podział zadań między tymi jednostkami w zakresie obsługi oraz warunki współpracy przy wykonywaniu zadań.

2. Jednostki, o których mowa w ust. 1, mogą wykorzystywać bazę danych SIO oraz system teleinformatyczny w szczególności do prowadzenia prac diagnostycznych i analiz związanych z funkcjonowaniem systemu informacji oświatowej, świadczenia usług wsparcia użytkownikom tego systemu i podmiotom, których dane są zgromadzone w bazie danych SIO, oraz do tworzenia i rozwijania systemu interfejsowego, o którym mowa w art. 3 pkt 11 InformPodPublU, i narzędzi cyfrowych z obszaru oświaty i wychowania oraz szkolnictwa wyższego i nauki”.

Warto wspomnieć, iż z określonymi w prawie wyjątkami dane zgromadzone w zbiorze danych ucznia w bazie SIO zostaną zanonimizowane po upływie 6 lat od dnia wprowadzenia do tego zbioru ostatniej informacji.

Projekt nowelizacji ustawy o aplikacji mObywatel to kolejny etap rozwoju cyfrowych usług publicznych w Polsce. Aplikacja staje się nie tylko narzędziem do przechowywania dokumentów, ale kompleksową platformą komunikacyjną – umożliwiającą składanie podpisów, korzystanie z wirtualnego wsparcia oraz zarządzanie dokumentacją edukacyjną.

Etap legislacyjny

Czas na zgłaszanie uwag do projektu nr UDER1 upływa 28.4.2025 r.