4 miesięcy temu
- Reforma obejmuje zmiany w finansowaniu mediów, powoływaniu władz oraz regulacji KRRiT.
- Konsultacje społeczne nowej ustawy medialnej będą trwały do 23.9.2024 r.
Europejski Akt o Wolności Mediów
7.5.2024 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1083 z 11.4.2024 r. w sprawie ustanowienia wspólnych ram dla usług medialnych na rynku wewnętrznym i zmiany dyrektywy 2010/13/UE (europejski akt o wolności mediów) (Dz.Urz. UE L z 2024 r. Nr 1083). Jest to dokument, który reguluje całość rynku medialnego. Założenia przygotowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego stanowią odpowiedź na jego implementację, jak również próbę naprawy obecnego stanu mediów publicznych w Polsce. Rozporządzenie 2024/1083/UE wprowadza minimalne standardy dotyczące funkcjonowania mediów publicznych. Celem nowej ustawy medialnej jest zapewnienie dostępu do rzetelnych informacji i niezależności redakcyjnej mediów na poziomie unijnym.
Demokratyczne standardy mediów publicznych
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zakłada zmiany w następujących obszarach:
- Finansowanie mediów publicznych. System finansowania powinien gwarantować stabilność mediów, w związku z czym proponuje się likwidację abonamentu na rzecz finansowania mediów publicznych z budżetu państwa. Założenia nie przewidują jednak wprowadzenia dodatkowego opodatkowania, ale opierają się na przyznaniu gwarancji środków na realizację misji publicznej w wysokości co najmniej 0,09% PKB rocznie. Jak wskazują autorzy założeń, wprowadzenie stałej kwoty finansowania pozwoli na zmniejszenie ilości reklam w telewizji publicznej i skupienie na misji. Stopień realizacji misji publicznej będzie podlegał ocenie społecznej i kontroli ze strony Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (KRRiT).
- Reforma KRRiT. Proponuje się zagwarantowanie większej niezależności KRRiT i przywrócenie jej 9-osobowego składu, w tym 4 członków powoływanych przez Sejm, 2 – przez Senat i 3 – przez Prezydenta. Jako dodatkowy element wskazano mechanizm rotacyjności składu: przy zachowaniu 6-letniej kadencji każdego członka KRRiT – co 2 lata powinna następować wymiana ⅓ członków.
Proponuje się rozszerzenie kompetencji KRRiT o:
- wprowadzenie większej przejrzystości struktury właścicielskiej mediów poprzez opracowanie krajowej bazy danych własności mediów;
- koordynację środków dotyczących usług medialnych spoza UE, co może stanowić istotny element w walce z dezinformacją i propagandą (m.in. ze strony mediów rosyjskich);
- prowadzenie okresowego monitoringu stanu pluralizmu mediów w Polsce.
Na gruncie projektowanych przepisów KRRiT pozostanie regulatorem rynku mediów audiowizualnych, a jej kompetencje nie zostaną rozszerzone na rynek prasy.
Powoływanie władz mediów publicznych
Proponuje się również wprowadzenie zasad powoływania rad nadzorczych mediów publicznych przez KRRiT oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Uwzględniają one określenie kompetencji koniecznych do sprawowania funkcji oraz podawanie do publicznej wiadomości oceny poszczególnych kandydatów i uzasadnienia wyboru poszczególnych członków rad nadzorczych.
Co istotne, członkowie zarządów spółek mediów publicznych mieliby zostać wyłonieni na podstawie dwuetapowego konkursu, zaś wyboru najlepszego kandydata dokonywałaby KRRiT. Rekomenduje się wprowadzenie otwartych konkursów.
Pluralizm mediów
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego proponuje liberalizację przepisów w zakresie uzyskiwania koncesji na rozpowszechnianie programów drogą satelitarną lub kablową. Jak wynika z założeń, programy publicznej radiofonii i telewizji nie będą wymagały koncesji. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rekomenduje utrzymanie ich tylko dla nadawców programów naziemnych.
W założeniach wskazano również konieczność poddania regulacjom kwestii kontroli koncentracji rynku medialnego pod kątem jej wpływu na pluralizm i niezależność redakcyjną oraz zasad wydawania środków publicznych na reklamy.
Etap legislacyjny
Założenia przedstawione przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, po ich szerokich konsultacjach, pozwolą skonstruować przepisy ustawy, które będą oddawały potrzeby rynku oraz głosy środowisk. Po zakończeniu obecnego etapu rozpoczną się prace w trybie legislacyjnym.
- 24.6 – 23.9.2024 r. – szerokie konsultacje społeczne;
- 10.2024 r. – publikacja raportu z konsultacji;
- koniec 2024 r. – przygotowanie projektu ustawy i skierowanie go do konsultacji publicznych i międzyresortowych.
