Najważniejsze założenia zmian:
– poszerzenie delegacji ustawowej dla Ministra Sprawiedliwości (działającego w porozumieniu z ministrem adekwatnym do spraw wewnętrznych) w zakresie określania sposobu przeprowadzania i dokumentowania przebiegu czynności okazania,
– wprowadzenie obowiązku załączania do protokołu okazania zdjęć osób okazywanych,
– wprowadzenie obowiązku utrwalania przebiegu okazania dzięki urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk.
Przedstawiany projekt ma charakter fragmentaryczny i dotyczy jednego tylko przepisu Kodeksu postępowania karnego – art. 173 § 4 KPK, jednak z punktu widzenia organów procesowych dosyć istotnego, gdyż dotyczącego delegacji ustawowej dla wydania aktu wykonawczego regulującego przebieg i utrwalanie tak ważnej czynności dowodowej, jaką jest okazanie.
Zasady dokumentowania przebiegu okazania
Obecnie przebieg okazania dokumentuje się protokołem z przesłuchania w związku z okazaniem osoby, jej wizerunku lub rzeczy (art. 143 § 1 pkt 5 KPK), a techniczne warunki tej czynności określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 2.6.2003 r. w sprawie warunków technicznych przeprowadzenia okazania (Dz.U. z 2003 r. Nr 104, poz. 981). Celem projektowanej zmiany jest poszerzenie delegacji ustawowej dla Ministra Sprawiedliwości wskazanie w jej treści – oprócz technicznych warunków – także sposobu utrwalenia przebiegu przeprowadzenia okazania, przy uwzględnieniu możliwości odtworzenia jego przebiegu, a tym samym uregulowanie w treści aktu wykonawczego zasad dokumentowania przebiegu okazania.
W uzasadnieniu projektu wskazano na znaczenie nie tylko samej czynności okazania, ale też i protokołu, który służy zachowaniu warunków rozpoznania obiektywnego i zapobiega dyskwalifikacji wartości dowodowej omawianej czynności w toku całego postępowania karnego.
Gwarancje procesowe uczestnika postępowania
W swoim wystąpieniu przed Sejmem uzasadniając projekt ustawy Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Arkadiusz Merke wyjaśniał, iż w drodze aktu wykonawczego planuje się usankcjonować już funkcjonującą praktykę organów procesowych polegającą na rejestrowaniu czynności okazania dzięki urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz. Reforma ma na celu wzmocnienie gwarancji procesowych osób uczestniczących w postępowaniu karnym już od pierwszej czynności, poprzez:
– ujednolicenie praktyki i wyeliminowanie różnic w dokumentowaniu procedury okazania przez różne jednostki;
– precyzyjne dokumentowanie przebiegu okazania w przepisach;
– zapewnienie rzetelności przeprowadzanej czynności.
Jednocześnie przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości zapowiedział kolejne zmiany w KPK dostosowujące ten akt prawny do wymagań prawa międzynarodowego w zakresie gwarancji procesowych uczestników postępowania.
Projekt ustawy został skierowany do prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.