5 miesięcy temu
Przedawnienie karalności przestępstwa oznacza, iż po upływie określonego okresu czasu, czyn popełniony przez sprawcę wszak dalej stanowi przestępstwo, to jednak nie można za nie pociągnąć do odpowiedzialności karnej. Innymi słowy, o ile upłynął termin przedawnienia karalności czynu, to sprawca nie może zostać za niego skazany. Uchylenie karalności ma charakter bezwzględny i następuje z mocy samego prawa.
Pamiętać trzeba, iż skazanie nieprawomocnym wyrokiem sądu pierwszej instancji nie powoduje przerwania terminu przedawnienia karalności czynu. Sprawca przestępstwa może bowiem dalej ponosić odpowiedzialność karną za popełnione przestępstwo, jednak wyłącznie w sytuacji, gdy zostanie on skazany prawomocnym wyrokiem sądu przed upływem terminu przedawnienia karalności. Przykładowo, o ile termin przedawnienia karalności czynu upływa w dniu 15 maja 2021 r. a wyrok sądu pierwszej instancji zapadł w dniu 10 maja 2021 roku i oskarżony wniesie apelację, to karalność czynu ulegnie przedawnieniu i sprawca nie poniesie odpowiedzialności karnej za popełniony czyn.
W sytuacji gdy nastąpiło przedawnienie karalności nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza. o ile zatem sąd w toku postępowania ustali, iż nastąpiło przedawnienie ścigania oskarżonego, to nie może wydać wyroku skazującego wobec sprawcy. Sąd może natomiast wydać w takich okolicznościach wyrok uniewinniający. Natomiast upływ okresu przedawnienia karalności tuż po wydaniu wyroku w pierwszej instancji, ale przed upływem terminu do jego zaskarżenia apelacją, nie stanowi przeszkody do uprawomocnienia się tego wyroku, o ile nie zostanie on zaskarżony.
Terminy przedawnienia karalności czynów w sprawach z oskarżenia publicznego:
Karalność przestępstwa ustaje, o ile od czasu jego popełnienia upłynęło lat 40 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa, 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię, 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą więzienia przekraczającą 5 lat, 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą więzienia przekraczającą 3 lata lub 5 – gdy chodzi o pozostałe występki. Przedawnienie nie biegnie, o ile przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.
Ważne! o ile w okresie biegu terminu przedawnienia wszczęto postępowanie do terminu przedawnienia należy doliczyć kolejnych 10 lat. I tak na przykład gdy popełniony czyn stanowi zbrodnię termin przedawnienia wynosi 20 lat, o ile jednak w tym czasie wszczęto postępowanie w tej sprawie to termin przedawnienia wynosi 30 lat.
Terminy przedawnienia karalności w sprawach z oskarżenia prywatnego
Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. o ile w okresie biegu terminu przedawnienia wszczęto postępowanie, do terminu przedawnienia należy doliczyć kolejnych 5 lat. Przedawnienie nie biegnie, o ile przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.
Przestępstwa na szkodę dziecka
W przypadku występków przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat więzienia oraz przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności określonych w rozdziale XXV Kodeksu karnego, popełnionych na szkodę małoletniego, albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 40 roku życia.
Przestępstwa, których karalność się nie przedawnia
W przypadku występków przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności, przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności określonych w rozdziale XXV, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego lub też przestępstw określonych w art. 156a Kodeksu karnego oraz art. 191b Kodeksu karnego przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 30. roku życia.
Przestępstwa, których karalność się nie przedawnia
Przepisów o przedawnieniu karalności nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. Nie stosuje się ich również do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub więzienia łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych. Nie przedawnia się również karalność następujących przestępstw: zgwałcenia lub wymuszenia czynności seksualnej popełnionych na szkodę małoletniego poniżej 15 lat, zabójstwa popełnionego w związku ze zgwałceniem małoletniego poniżej 15 lat lub w związku ze zgwałceniem ze szczególnym okrucieństwem, zgwałcenia lub wymuszenia czynności seksualnej o ile sprawca działał ze szczególnym okrucieństwem oraz spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i zgwałcenia lub wymuszenia czynności seksualnej w kumulatywnym zbiegu przepisów ustawy Kodeks karny.
