2 miesięcy temu
Od 14 marca 2024 roku obowiązują nowe przepisy określające zasady przepadku, czyli konfiskaty pojazdów (w tym samochodów) za jazdę pod wpływem alkoholu. Przepisy wprowadzające obligatoryjny przepadek pojazdu zostały dodane ustawą z 7 lipca 2022 r. nowelizującą Kodeks karny i inne ustawy. W dużym skrócie, ustawa ta wprowadziła możliwość pozbawienia własności pojazdu sprawcy na rzecz Skarbu Państwa. Stanowi to dodatkową sankcję karną w katalogu polskiego systemu prawnego. Nie jest to konstrukcja nowa, gdyż dotychczas sąd mógł orzec przepadek pojazdu mechanicznego także w trybie „zwykłego” przepadku, obowiązującego już w Kodeksie karnym. Wprowadzony od dnia 14 marca 2024 roku przepis art. 44b Kodeksu karnego wprowadził zatem dodatkową formę przepadku, obejmującą przepadek pojazdu mechanicznego.
Według nowych przepisów Kodeksu karnego przepadek pojazdu jest orzekany przez sąd obligatoryjnie (obowiązkowo), jeżeli sprawca:
- spowodował katastrofę, jej bezpośrednie niebezpieczeństwo lub wypadek, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1 promil;
- prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1,5 promila;
- prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości (stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila) w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów, albo gdy sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo komunikacyjne popełnione w stanie nietrzeźwości.
Ponadto sąd może (fakultatywnie) orzec przepadek pojazdu, jeżeli sprawca:
- spowodował katastrofę, jej bezpośrednie niebezpieczeństwo lub wypadek, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila, ale nie było wyższe niż 1 promil.
Za przestępstwo, za które obligatoryjnie orzeka się przepadek pojazdu mechanicznego, Policja dokonuje tymczasowego zajęcia pojazdu. Może ono trwać do 7 dni. W tym czasie prokurator powinien wydać Postanowienie o dokonaniu zabezpieczenia majątkowego na tym pojeździe. jeżeli tego nie uczyni tymczasowe zajęcie upada a pojazd zostaje zwrócony właścicielowi. Brak dokonania zabezpieczenia majątkowego nie oznacza jednak, iż w ewentualnym wyroku skazującym sąd nie będzie mógł orzec przepadku.
Istotne jest, iż choćby w przypadku, gdy tymczasowe zajęcie upadnie, prokurator przez cały czas będzie mógł wydać postanowienie o zabezpieczeniu pojazdu. Ponadto, gdy policja nie dokona tymczasowego zajęcia, to prokurator przez cały czas ma możliwość zastosowania zabezpieczenia majątkowego. Prokurator dokonując zabezpieczenia bierze pod uwagę, czy zachodzi uzasadniona obawa, iż wykonanie przyszłego orzeczenia będzie bez niego niemożliwe albo znacznie utrudnione. Podstawę do takiego orzeczenia daje przepis art. 291 § 1 k.p.k. Procedura tymczasowego zajęcia pojazdu jest więc dokładanie taka sama, jak w przypadku zatrzymania dowolnego innego przedmiotu w postępowaniu karnym. Możliwość tymczasowego zajęcia rzeczy, jak i zabezpieczenia majątkowego, istnieje od początku wejścia w życie ustawy – Kodeks postępowania karnego,
Podkreślenia wymaga, iż to w gestii organów ścigania pozostaje kwestia organizacji sposobu przechowywania pojazdu. Koszty przechowywania zatrzymanej rzeczy niewątpliwie należą jednak do kosztów sądowych i tymczasowo za sprawcę pokrywa je Skarb Państwa. Co do zasady zgodnie z przepisem art. 627 k.p.k., sąd w wyroku zasądza je od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa. W sytuacji, gdy pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, sąd orzeka przepadek jego równowartości. Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej. Sytuacja jest bardziej skompilowana, jeżeli pojazd nie ma polisy. W takich sytuacjach za równowartość pojazdu przyjmuje się jego średnią wartość rynkową, odpowiadającego pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę.
Jeżeli sprawca prowadził pojazd mechaniczny niestanowiący jego własności wykonując czynności zawodowe lub służbowe, nie orzeka się przepadku pojazdu mechanicznego ani przepadku równowartości pojazdu. W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wysokości od 5000 do 100 000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
Po uprawomocnieniu się wyroku zawierającego orzeczenie o przepadku pojazdu Sąd niezwłocznie przesyła jego odpis lub wyciąg naczelnikowi urzędu skarbowego, by wykonał orzeczenie przepadku. Egzekucję przepadku prowadzi naczelnik urzędu skarbowego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Naczelnik urzędu skarbowego dokonuje sprzedaży pojazdu:
- w drodze licytacji publicznej;
- po cenie oszacowania podmiotom prowadzącym działalność handlową;
- przekazując do sprzedaży podmiotom prowadzącym sprzedaż komisową tego rodzaju ruchomości;
- w drodze przetargu ofert;
- z wolnej ręki.
