9 godzin temu
Stanowisko Prezesa UODO jednoznacznie wskazuje, iż używanie kamer nasobnych przez ratowników medycznych wiąże się z głęboką ingerencją w prawa podstawowe osób fizycznych, w szczególności w prawo do prywatności i ochrony danych osobowych. Wystąpienie akcentuje, iż nagrywanie interwencji medycznych prowadzi do przetwarzania danych o szczególnie wrażliwym charakterze, w tym danych dotyczących zdrowia, objętych ochroną na mocy przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L z 2016 r. Nr 119, s. 1; dalej: RODO) oraz tajemnicą lekarską, której respektowanie wynika z przepisów krajowych.
Prezes UODO przypomina, iż wdrażanie rozwiązań technologicznych ingerujących w prywatność nie może odbywać się w próżni normatywnej, ale wymaga bezwzględnego przestrzegania najwyższych standardów ochrony praw podstawowych, wynikających zarówno z Konstytucji RP, jak i z prawa Unii Europejskiej. Organ wskazuje w szczególności na art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, który pozwala na ograniczenie praw i wolności jedynie w przypadkach określonych ustawą i tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla ochrony m.in. bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, a ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Równie istotne są art. 51 ust. 2 i 5 Konstytucji RP, gwarantujące prawo do ochrony danych osobowych, i wskazujące, iż zasady ich przetwarzania muszą być określone ustawowo. Wymóg ustawowej podstawy przetwarzania oraz zachowania proporcjonalności ingerencji w prawa jednostki wyznacza sztywne ramy, których naruszenie prowadziłoby do niekonstytucyjności przyjmowanych rozwiązań.
Warto podkreślić, iż gwarancje konstytucyjne, na które powołuje się Prezes UODO, mają nie tylko znaczenie formalne, ale także pełnią funkcję realnej ochrony przed nadmierną ingerencją w sferę życia prywatnego jednostki. Stanowią one istotny punkt odniesienia dla oceny legalności oraz proporcjonalności nowych regulacji, szczególnie w obszarach tak wrażliwych, jak przetwarzanie danych zdrowotnych. Bez ich ścisłego przestrzegania ryzyko naruszenia praw obywatelskich jest realne i może prowadzić do podważenia zaufania obywateli do instytucji publicznych.
Szczególnie mocno zaakcentowano konieczność przeprowadzania oceny skutków dla ochrony danych (dalej: DPIA), zgodnie z art. 35 RODO, przy każdej inicjatywie legislacyjnej, która wiąże się z wysokim ryzykiem dla praw i wolności osób fizycznych. Prezes UODO wskazuje, iż ocena ta powinna być wbudowana w proces oceny skutków regulacji (OSR). Zaniechanie przeprowadzenia oceny skutków dla ochrony danych na etapie projektowania prawa może skutkować systemowymi naruszeniami praw podstawowych oraz otworzyć drogę do odpowiedzialności państwa za naruszenia prawa unijnego, zwłaszcza w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE. Przeprowadzenie DPIA na wczesnym etapie procesu legislacyjnego staje się zatem nie tyle opcją, ile obowiązkiem konstytucyjnym i unijnym, którego zlekceważenie rodzi poważne konsekwencje zarówno prawne, jak i wizerunkowe.
W kontekście zasad przetwarzania danych osobowych Prezes przypomina, iż każde przetwarzanie musi być zgodne z zasadami legalności, ograniczenia celu, minimalizacji danych, prawidłowości, ograniczenia przechowywania oraz zapewnienia integralności i poufności danych. Monitoring wizyjny ratowników medycznych nie może być traktowany jako środek automatyczny i standardowy, ale wyłącznie jako rozwiązanie wdrażane w sytuacjach, w których inne, mniej inwazyjne środki są nieskuteczne.
Wpływ na administratorów danych osobowych i sektor medyczny
Wprowadzenie obowiązku stosowania kamer nasobnych przez ratowników medycznych niewątpliwie miałoby daleko idące skutki praktyczne dla administratorów danych, w tym przede wszystkim dla placówek ochrony zdrowia, pogotowia ratunkowego oraz innych podmiotów realizujących świadczenia zdrowotne.
Administratorzy danych, w tym podmioty wykonujące działalność leczniczą, staną przed koniecznością opracowania szczegółowych procedur operacyjnych dotyczących zarządzania nagraniami wideo, w tym polityk dostępu, retencji oraz bezpiecznego niszczenia danych. Wymogi te obejmą nie tylko infrastrukturę IT, ale także codzienne praktyki personelu, który będzie odpowiedzialny za przetwarzanie danych na pierwszej linii kontaktu z pacjentem. Każdy błąd w tym zakresie będzie niósł za sobą ryzyko poważnych naruszeń RODO oraz związanych z tym sankcji administracyjnych. Oznacza to konieczność wdrożenia odpowiednich polityk ochrony danych lub dostosowania obecnych, systemów IT, przeszkolenia pracowników oraz stworzenia bezpiecznych procedur zarządzania incydentami. Ponadto, administratorzy ponosiliby odpowiedzialność za wszelkie naruszenia ochrony danych, co przy przetwarzaniu danych szczególnej kategorii (danych zdrowotnych) wiąże się z istotnym ryzykiem prawnym i finansowym.
Sektor medyczny, już teraz funkcjonujący w warunkach rosnącej presji regulacyjnej, musiałby zmierzyć się z dodatkowymi obowiązkami, nie tylko w zakresie ochrony danych, ale także w kontekście poszanowania godności i autonomii pacjentów. Nagrywanie świadczeń medycznych mogłoby wpływać na zaufanie pacjentów do personelu medycznego, a w konsekwencji również na efektywność udzielania pomocy.
Dla skutecznego wdrożenia systemów kamer nasobnych konieczne będzie zatem nie tylko dostosowanie regulacji prawnych, ale także zapewnienie realnych zasobów organizacyjnych i finansowych administratorów, w tym poprzez wypracowanie jednolitych wytycznych i standardów branżowych.
Obserwacje dotyczące możliwych kierunków zmian legislacyjnych
W świetle mającego miejsce wystąpienia Prezesa UODO można przewidywać, iż wdrożenie kamer nasobnych w ratownictwie medycznym może wymagać szeregu zmian legislacyjnych i organizacyjnych. Wśród możliwych kierunków zmian, wynikających z przedstawionych argumentów, należy wskazać w szczególności:
- potrzebę precyzyjnego określenia w ustawach sektorowych celów, zakresu i zasad stosowania kamer nasobnych, w tym zakresu nagrywanych sytuacji oraz warunków przetwarzania danych osobowych,
- wprowadzenie obowiązku przeprowadzania oceny skutków dla ochrony danych (DPIA) w ramach procesu legislacyjnego, zwłaszcza przy projektowaniu aktów prawnych dotyczących technologii rejestracji danych,
- ustanowienie minimalnych standardów technicznych dotyczących ochrony rejestrowanych danych oraz ograniczenia dostępu do nagrań wyłącznie do upoważnionych osób,
- zagwarantowanie przejrzystości przetwarzania danych, w tym obowiązku informowania pacjentów i osób trzecich o stosowaniu kamer oraz przysługujących im prawach,
- określenie limitów czasowych przechowywania nagrań i zasad ich bezpiecznego usuwania lub anonimizacji, aby ograniczyć ryzyko nieuprawnionego dostępu lub wykorzystania danych.
Obserwacje te wskazują, iż skuteczna implementacja rozwiązań wykorzystujących technologie monitoringu w ochronie zdrowia będzie wymagała nie tylko zmiany przepisów, ale także wypracowania praktycznych standardów zgodnych z zasadami ochrony danych osobowych.
Podsumowanie
Wystąpienie Prezesa UODO w sprawie DPNT.413.13.2025 stanowi istotne przypomnienie o konieczności ochrony praw podstawowych w procesie wdrażania nowoczesnych technologii w sektorze publicznym. Organ nadzorczy wyraźnie wskazuje, iż stosowanie kamer nasobnych, bez odpowiednich ram prawnych, niesie poważne ryzyko naruszeń prawa do prywatności i ochrony danych osobowych.
Dostosowanie przepisów krajowych do nowych wyzwań technologicznych staje się pilną potrzebą, której realizacja powinna opierać się na poszanowaniu konstytucyjnych standardów ochrony praw jednostki oraz zasad wynikających z RODO i Karty Praw Podstawowych UE.
W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości technologicznej, wypracowanie odpowiedzialnych, proporcjonalnych i adekwatnych rozwiązań legislacyjnych nie jest wyłącznie kwestią formalną, ale zasadniczym obowiązkiem demokratycznego państwa prawa wobec swoich obywateli.
