Ważne zmiany w specyfikacjach dodatków do żywności

W dniach 29 czerwca oraz 7 lipca 2023 r., w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostały opublikowane zmiany dotyczące rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1333/208[1] (dalej jako: ,,Rozporządzenie w sprawie dodatków do żywności”) oraz rozporządzenia Komisji (UE) Nr 231/2012[2] (dalej jako: ,,Rozporządzenie w sprawie specyfikacji dodatków do żywności”).

Rozporządzenie w sprawie dodatków do żywności

Głównym motywem wprowadzenia zmian było wydanie przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności („Urząd”) opinii naukowych w sprawie ponownej oceny glicerolu (E 422), estrów kwasów tłuszczowych i poliglicerolu (E 475) oraz polirycynooleinianu poliglicerolu (E 476) jako dodatków do żywności. Urząd stwierdził, iż nie jest konieczne wyznaczenie liczbowej wartości dopuszczalnego dziennego spożycia tych dodatków do żywności oraz iż nie budzą one obaw co do bezpieczeństwa przy zgłoszonych zastosowaniach i poziomach stosowania. Tym samym Urząd zlecił w każdym z wymienionych przypadków, wprowadzenie zmian w specyfikacjach przedstawionych w rozporządzeniu (UE) nr 231/2012.

W opinii naukowej przyjętej w dniu 18 maja 2022 r. Urząd również stwierdził, iż obecne specyfikacje dla omawianych substancji należy dostosować w szczególności poprzez obniżenie maksymalnych poziomów wyznaczonych dla pierwiastków toksycznych (arsenu, ołowiu, rtęci i kadmu) do, nie więcej niż 0,1 mg/kg.

• W przypadku glicerolu zniesiono metody identyfikacji bazującej na formowaniu się akroleiny podczas podgrzewania, zrezygnowano z przeprowadzania testu na obecność akroleiny oraz ustanowiono maksymalny poziom dla akroleiny.
• Została ustanowiona również nowa definicja, zgodnie z którą Glicerol pozyskuje się wyłącznie z olejów i tłuszczy roślinnych, bezpośrednio albo z surowego glicerolu otrzymywanego jako produkt uboczny w procesie produkcji biodiesla, po czym poddaje się go procesom oczyszczania obejmującym destylację oraz inne działania czyszczące, co pozwala uzyskać glicerol rafinowany.
• Dla poliryconooleinianiu poliglicerolu (E 476) Urząd stwierdził, iż zestaw zgromadzonych danych daje podstawy do podwyższenia poziomu jego dopuszczalnego dziennego spożycia do 25 mg/kg masy ciała dziennie.

Rozporządzenie w sprawie dodatków do żywności jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich i weszło w życie 20 lipca 2023 r.

Zmiany w specyfikacjach dodatków do żywności

Mono- i diglicerydy kwasów tłuszczowych (E 471) są substancją dopuszczoną w różnych rodzajach żywności zgodnie z załącznikami II i III do rozporządzenia (WE) nr 1333/2008.

W dniu 26 września 2017 r. Urząd wydał opinię naukową dotyczącą ponownej oceny mono- i diglicerydów kwasów tłuszczowych (E 471) jako dodatków do żywności. Urząd uznał, iż stosowanie tego dodatku w żywności dla niemowląt w wieku poniżej 16 tygodni wymagałoby szczegółowej oceny ryzyka. Jednocześnie Urząd zalecił zmiany w specyfikacjach dotyczących dodatku do żywności E 471, określonych w rozporządzeniu (UE) nr 231/2012.

W 2020 r. w systemie RASFF zgłoszono występowanie wysokich poziomów genotoksycznych i rakotwórczych estrów glicydylowych kwasów tłuszczowych (wyrażonych jako glicydol) w dodatku do żywności E 471 stosowanym w produkcji wyrobu do smarowania pieczywa. Na podstawie tego zgłoszenia, w oczekiwaniu na zalecenia Urzędu dotyczące ustalenia maksymalnych poziomów estrów glicydylowych kwasów tłuszczowych w tym dodatku do żywności, podjęto działania na podstawie art. 14 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady. W komercyjnych próbkach tego dodatku do żywności, poddanych analizie przez przemysł w odpowiedzi na wezwanie do przedstawienia danych w tym samym okresie, wykryto szeroki zakres stężeń i wysokie poziomy estrów glicydylowych (wyrażonych jako glicydol).

W związku z powyższym zmianie uległy specyfikacje dotyczące mono- i diglicerydów kwasów tłuszczowych (E 471). Definicję tego dodatku do żywności zmieniono w taki sposób, aby do jego produkcji dopuszczony był wyłącznie glicerol zgodny ze specyfikacjami dodatku do żywności E 422. W rubryce „Oznaczenie zawartości” ustalono także maksymalną zawartość kwasu erukowego. Ustanowiono także maksymalne poziomy dla sumy 3-monochloropropanodiolu (3-MCPD) i estrów 3-MCPD kwasów tłuszczowych (wyrażonych jako 3-MCPD) oraz estrów glicydylowych kwasów tłuszczowych (wyrażonych jako glicydol).

Aby wykluczyć wysokie narażenie na te zanieczyszczenia i składniki budzące obawy związane ze spożywaniem żywności zawierającej dodatek do żywności E 471 przez konsumentów podatnych na zagrożenia, rozporządzenie określa bardziej rygorystyczne maksymalne poziomy kwasu erukowego oraz sumy 3-monochloropropanodiolu (3-MCPD) i estrów 3-MCPD kwasów tłuszczowych (wyrażonych jako 3-MCPD) w żywności dla niemowląt i małych dzieci.

Ponadto, analogicznie do substancji wymienionych w Rozporządzeniu w sprawie dodatków do żywności, w stosunku do kwasów tłuszczowych (E 471) obniżony został maksymalny poziom wyznaczony dla pierwiastków toksycznych (arsenu, ołowiu rtęci i kadmu) do ,,nie więcej niż 0,1 mg/kg”.

Rozporządzenie dotyczące zmian w specyfikacjach dodatków do żywności jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich i weszło w życie 30 lipca 2023.

[1] Rozporządzenie Komisji (UE) 2023/1329 z dnia 29 czerwca 2023 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do stosowania polirycynooleinianu poliglicerolu (E 476) oraz załącznik do rozporządzenia Komisji (UE) nr 231/2012 w odniesieniu do specyfikacji dla glicerolu (E 422), estrów kwasów tłuszczowych i poliglicerolu (E 475) oraz polirycynooleinianu poliglicerolu (E 476) (Dz.U. L 166 z 30.6.2023, str. 66—75).

[2] Rozporządzenie Komisji (UE) 2023/1428 z dnia 7 lipca 2023 r. zmieniające załącznik do rozporządzenia (UE) nr 231/2012 w odniesieniu do mono- i diglicerydów kwasów tłuszczowych (E 471) (Dz.U. L 175 z 10.7.2023, str. 6—11).