4 miesięcy temu
Relacje między dziadkami a wnukami są często źródłem euforii i wsparcia dla obu stron. W niektórych sytuacjach mogą jednak pojawić się pytania dotyczące praw dziadków wobec wnuków, zwłaszcza w kontekście rodzinnych konfliktów, rozwodów czy innych trudnych okoliczności życiowych.
Jakie prawa mają dziadkowie do kontaktów z wnukami?
Nie ma wątpliwości, iż dziadkowie mają prawo do kontaktów z wnukami. Czasami jednak zdarza się, iż niegdyś dobrze funkcjonująca rodzina, zarówno biologiczni rodzice, jak i dziadkowie ojczyści czy też od strony matki, rozluźniają relacje, a kontakty dziadków z wnukami ulegają znacznemu osłabieniu lub też zanikają całkowicie.
Ważne jest zrozumienie, iż prawa dziadków wobec wnuków w zakresie wzajemnych kontaktów są niezależnie od relacji ojca lub matki. Oznacza to, iż choćby jeżeli syn lub córka dziadków ma uregulowane kontakty z dziećmi i zabiera je na wizytę do dziadków, to niezależnie od tego, dziadkowie mogą dochodzić swoich praw przed sądem rodzinnym do kontaktów z wnukami i sami decydować o formie spędzanego z nimi czasu. Nie muszą być uzależnieni od dobrej woli swojego dziecka, czy odwiedzi ich z wnukiem, czy też nie. Krótko mówiąc, dziadkowie mają prawo do własnych, indywidualnych, niezależnych kontaktów z wnukami.
Prawo rodzinne przyznaje dziadkom możliwość wystąpienia do sądu z wnioskiem o ustalenie kontaktów, gdy relacje z rodzicami wnuków nie pozwalają na regularne spotkania. Należy pamiętać, iż w sprawach rodzinnych dotyczących dzieci sąd musi brać pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka, w tym przypadku dobro wnucząt; zatem przede wszystkim dzieci będą miały prawo do kontaktów z rodzicami, natomiast w praktyce dziadkowie będą mogli uregulować kontakty z wnukami, ale w sposób nieco bardziej ograniczony i niekolidujący z kontaktami rodziców z ich dziećmi. Warto podkreślić, iż dziadkowie mają prawo do różnych form kontaktu z wnukami – mogą to być wizyty w domu, wyjazdy wakacyjne, wspólne wyjścia czy choćby regularne rozmowy telefoniczne lub wideo, jeżeli spotkania osobiste są utrudnione.
Jeśli nie uda się załatwić sprawy polubownie, czy też poprzez skierowanie sprawy do mediatora, pozostaje sprawa o ustalenie kontaktów przed sądem rodzinnym. Procedura sądowa obejmuje przedstawienie argumentów i dowodów na to, iż kontakty dziadków są dla dziecka korzystne, a sąd może określić szczegółowy harmonogram wizyt. Poza odpowiednim wnioskiem należy dołączyć również odpowiednie dokumenty z Urzędu Stanu Cywilnego. W postępowaniu o kontakty należy natomiast wykazać więź dziadków z wnukiem. W tym celu przesłuchuje się uczestników postępowania, tudzież dziadka lub dziadków, ewentualnie świadków oraz rodzica lub rodziców dziecka.
W jakich sytuacjach dziadkowie mogą domagać się praw opiekuńczych?
W sytuacji, kiedy rodzice nie mogą sprawować bezpośredniej pieczy nad swoimi dziećmi, na przykład, gdy prawo to zostanie im odebrane przez sąd, dziadkowie mogą być uznani za kompetentnych i, jeżeli jest to zgodne z dobrem wnuków, mogą sprawować pieczę zamiast rodziców.
Proces ten wiąże się z przeprowadzeniem wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania dziadków oraz postępowaniem dowodowym, które ma na celu ustalenie możliwości dziadków co do dalszego wychowywania wnuków zgodnie z dobrem małoletnich dzieci. W sprawach rodzinnych często opinie wydaje zespół psychologów, tzw. OZSS (Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów), który ustala kompetencje wychowawcze dziadków, wskazuje na potrzeby małoletnich dzieci oraz daje sądowi wskazówki co do możliwości rozstrzygnięcia w zakresie pieczy zastępczej, władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z dziećmi czy wnukami. Sąd, opierając się na tych opiniach oraz innych dowodach, ocenia, czy przekazanie opieki dziadkom jest w najlepszym interesie dziecka. Ostateczna decyzja sądu ma na celu zapewnienie dziecku stabilnego i bezpiecznego środowiska, które wspiera jego rozwój emocjonalny, fizyczny i społeczny.
Przypadki, w których dziadkowie mogą uzyskać prawa opiekuńcze, obejmują również sytuacje, gdy rodzice są nieobecni z powodu wyjazdu, długotrwałej hospitalizacji lub innych powodów uniemożliwiających im sprawowanie codziennej opieki nad dzieckiem. W takich przypadkach dziadkowie mogą również wystąpić o tymczasową opiekę, co pozwala na zapewnienie wnukom stałej opieki i wsparcia w czasie nieobecności rodziców. Wszystkie te kroki mają na celu przede wszystkim dobro dziecka, zapewniając mu stabilność i ciągłość opieki, którą mogą zagwarantować bliscy członkowie rodziny, tacy jak dziadkowie.
