14.3.2024 r. weszły w życie przepisy wprowadzające doręczenia pism przez Portal Informacyjny Sądów, zarówno w sprawach cywilnych (dotychczas funkcjonowały one tylko na podstawie specustawy „covidowej”), jak i karnych (tu wcześniej nie było e-doręczeń). Doręczenie elektroniczne jest możliwe, tylko jeżeli sąd dysponuje pismem w wersji cyfrowej, nie obejmuje też odpisów pism stron czy innych dokumentów niepochodzących od sądu (chyba iż sąd posiada ich cyfrową kopię). Ponadto przepisy przewidują możliwość odstąpienia od takiej formy doręczenia, jeżeli przemawia za tym charakter pisma.
Jednocześnie został wprowadzony obowiązek posiadania kont w portalu przez adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych i prokuratorów. Brak takiego konta będzie powodował, iż pismo pozostanie w aktach sprawy, ale ze skutkiem doręczenia. Brak konta u radców i adwokatów wbrew ustawowemu obowiązkowi może też stanowić podstawę pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Środowisko prawnicze pozytywnie przyjęło tę zmianę, jednak ze strony samorządów już od dawna słychać postulaty, aby wprowadzić także możliwość wysyłania pism nie tylko z sądów do stron i pełnomocników, ale też w drugą stronę.
– Jesteśmy w trakcie dialogu z nową ekipą rządzącą w wielu kwestiach legislacyjnych – mówi Michał Szpakowski, przewodniczący Komisji Informatyzacji NRA. – Podejrzewam, iż gdy ministerstwo upora się z najważniejszymi problemami przywracania praworządności, prace te ruszą z kopyta. W obecnej sytuacji informatyzacja jest głównym priorytetem resortu – dodaje.
– W ramach Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji prowadzimy rozmowy w sprawie wprowadzenia doręczeń dwustronnych przez portal. Chcielibyśmy pójść choćby trochę dalej – postulujemy mianowicie wprowadzenie dodatkowej funkcjonalności portalu w postaci kalendarza radcy prawnego, oraz możliwości wzajemnego doręczania sobie pism przez pełnomocników – tłumaczy z kolei dr hab. Tomasz Scheffler, zastępca kierownika OBSIL przy Krajowej Radzie Radców Prawnych.
Także prokurator Beata Galas z działu prasowego Prokuratury Krajowej wskazuje, iż jednostronny kierunek korespondencji sąd – prokuratury bez możliwość przesyłania pism do sądu za pośrednictwem portalu informacyjnego jest wadą obecnego rozwiązania.
– Technicznie system jest gotowy, żeby wdrożyć do niego składanie apelacji i zażaleń, przede wszystkim – wzajemne doręczenia pomiędzy pełnomocnikami. Chcieliby tego i pełnomocnicy, i sądy, ale potrzebne są odpowiednie decyzje ustawodawcze. Z tego, co wiem, jest w tej chwili dobry „klimat legislacyjny” do takich zmian – mówi sędzia Wojciech Łukowski, zastępca koordynatora krajowego ds. informatyzacji sądownictwa powszechnego.
Sam resort sprawiedliwości w odpowiedzi na pytanie „Rzeczpospolitej” w tej sprawie odpowiedział, iż w tej chwili realizowane są prace analityczno-koncepcyjne, czy są możliwości rozszerzenia funkcjonalności Portalu Informacyjnego na dwustronną komunikację. Miałoby to umożliwiać profesjonalnym pełnomocnikom także wnoszenie pism do sądu. W pierwszej kolejności nowe zasady dotyczyłyby postępowania odwoławczego.
Resort poinformował, iż pracuje także nad możliwością rozszerzenia funkcjonalności Portalu Informacyjnego w zakresie doręczeń pism w sprawach karnych.