1 tydzień temu
W ostatnich kwartałach konkurencyjność polskich firm uległa osłabieniu. Jak wskazują analizy Allianz Trade, kluczowym problemem przestają być już wyłącznie rosnące koszty pracy, ale także niski poziom produktywności i ograniczone działania związane z budowaniem własnych marek.
Choć sytuacja wydaje się trudna, paradoksalnie stwarza również możliwości rozwoju i dywersyfikacji działalności polskich przedsiębiorstw.
Niskie koszty pracy przestały być atutem
Przez wiele lat polskie firmy korzystały z przewagi w postaci niskich kosztów pracy. w tej chwili jednak ten czynnik traci na znaczeniu. W latach 2022-2024 koszty pracy wzrosły w całej Europie Środkowej, co w Polsce przełożyło się na dwucyfrowy wzrost wynagrodzeń realnych (+12% w II kwartale 2024 r.). Wzrost ten napędzany był m.in. niskim bezrobociem (4,5%) oraz rosnącym deficytem pracowników w kluczowych sektorach, takich jak budownictwo, gdzie niedobór kadr szacowany jest na 100-120 tys. osób.
Jak zauważa Sławomir Bąk, członek zarządu ds. oceny ryzyka Allianz Trade Polska, to rynek – a nie tylko administracyjne podwyżki płacy minimalnej – wymusił korektę płac. Z drugiej strony, produktywność w Polsce pozostaje na niskim poziomie, nie przekraczając połowy średniej w Unii Europejskiej (dane Eurostat za Polskim Instytutem Ekonomicznym).
Potencjał w zwiększaniu wartości dodanej
Jednym z największych wyzwań polskich firm jest pozycjonowanie się w łańcuchu wartości dodanej. Jak wskazuje Sławomir Bąk, polscy pracownicy i przedsiębiorcy nie pracują mniej wydajnie, ale wytwarzane przez nich produkty często pełnią rolę komponentów lub półproduktów. Obecny kryzys przemysłu europejskiego, choć trudny, może być okazją do większego usamodzielnienia się firm, dywersyfikacji sprzedaży i budowania własnych marek produktów końcowych.
W ostatnich latach polskie firmy wykonały znaczące postępy w zarządzaniu zamówieniami, produkcją czy magazynami. Są także liderami w wykorzystaniu nowoczesnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, co plasuje je na równi z najbardziej innowacyjnymi przedsiębiorstwami na świecie, w tym z Chinami. Kolejnym krokiem powinna być jednak odważniejsza ekspansja w obszarach sprzedaży i marketingu, która pozwoliłaby na rozwój własnych marek.
Inwestycje i innowacje – klucz do przyszłości
Jednym z największych wyzwań dla polskich firm pozostaje odbudowa aktywności inwestycyjnej. Jak wskazuje raport Allianz Trade, aż 60% przedsiębiorstw wstrzymało inwestycje w ostatnich latach. Czas kryzysu, w połączeniu ze spowolnieniem wzrostu kosztów technologii i maszyn, może być dobrym momentem na nowe inwestycje, w tym przejęcia czy rozwój innowacyjnych rozwiązań.
Konkurencyjność w regionie pod presją
Nie tylko Polska, ale i cały region Europy Środkowo-Wschodniej walczy z problemem rosnących kosztów pracy. W latach 2022-2024 koszty te wzrosły średnio o 9,2% rocznie – był to największy skok od 2010 roku. Produktywność w regionie nie nadąża za wynagrodzeniami, co prowadzi do spadku konkurencyjności kosztowej. W Polsce produktywność spadła aż o 77%, co dodatkowo pogłębia różnicę między kosztami pracy a efektywnością produkcji.
Perspektywy na przyszłość
Mimo wyzwań, Europa Środkowo-Wschodnia wciąż przyciąga inwestorów zagranicznych. Polska, choć traci na znaczeniu w sektorze produkcyjnym, odnotowuje dynamiczny wzrost inwestycji w sektorze usług, które wzrosły aż o 250% w ostatnich latach. Prognozy Allianz Trade wskazują również na możliwe ożywienie gospodarcze w latach 2025-2026, co powinno sprzyjać dalszemu rozwojowi firm.
Konkurencyjność polskich firm znajduje się w przełomowym momencie. Niskie koszty pracy przestały być głównym atutem, a kluczem do sukcesu staje się innowacyjność, zwiększanie wartości dodanej i odważniejsze działania marketingowe. Warto, by firmy wykorzystały obecny kryzys jako szansę do przebudowy swoich strategii i umocnienia pozycji na rynku międzynarodowym.
