Kaucja, a więc poręczenie majątkowe pozwala osobie podejrzanej lub oskarżonej opuścić areszt i odpowiadać z wolnej stopy. W Polsce jest to środek zapobiegawczy, który ma gwarantować stawiennictwo na każde wezwanie organu. Ma też zabezpieczać przed utrudnieniem postępowania.
Kto składa poręczenie majątkowe? Zrobić to może oskarżony lub inna osoba. Prawo tego nie precyzuje. Musi być to jednak osoba fizyczna, której tożsamość jest znana. W razie ucieczki lub ukrycia się oskarżonego przedmiot poręczenia przepada lub jest przekazywany na rzecz Skarbu Państwa. Poręczający jest za każdym razem informowany o wezwaniu oskarżonego do stawiennictwa w celu dokonania pewnych czynności procesowych. Może wtedy tego osobiście dopilnować.
Rodzaj, wysokość, a także warunki i termin złożenia przedmiotu poręczenia majątkowego wyznacza w stosownym postępowaniu organ procesowy, który stosuje ten środek zapobiegawczy. O wysokości kaucji decyduje charakter popełnionego czynu i wysokość wyrządzonej szkody. Mniejsze znaczenie ma sytuacja materialna oskarżonego. Kwota poręczenia bywa więc mocno zróżnicowana. Poręczeniem mogą być nie tylko pieniądze, ale i np. papiery wartościowe czy hipoteka. Jednak zwykle stosuje się pieniądze, bo są najłatwiejsze w obrocie.
W przypadku realizacji celów postępowania karnego przedmiot poręczenia jest zwracany. W czasie trwania postępowania oskarżony może składać wniosek o uchylenie lub zmniejszenie kwoty poręczenia majątkowego. jeżeli orzeczona została kara pozbawienia wolności, zwrot ma miejsce dopiero po rozpoczęciu jej odbywania.
Jak przebiega złożenie poręczenia majątkowego? Po wydaniu postanowienia przez sąd wpłaca się określoną kwotę na konto danego sądu, a potem z dowodem wpłaty należy stawić się do adekwatnego sekretariatu wydziału sądowego. Tam ma miejsce podpisanie protokołu przyjęcia poręczenia. Podpisuje go upoważniony do tego sędzia.
Kto decyduje o poręczeniu majątkowym – sąd czy prokurator? Zależy to od etapu postępowania karnego. W czasie postępowania przygotowawczego to prokurator jest głównym organem decyzyjnym. Poręczenia majątkowe na ogół stosowane są w sprawach, które dotyczą przemytu, narkotyków, kradzieży czy łapówek.
W praktyce sądy często zgadzają się z adwokatami, iż nie tylko tymczasowe aresztowanie może skutecznie zabezpieczyć prawidłowość toku procesu. Mogą być to także inne środki zapobiegawcze i to o charakterze wolnościowym.