Znęcanie się fizyczne lub psychiczne – opis przestępstwa i przykłady

Przepis art. 207 §1 kk określa przestępstwo znęcania się fizycznego lub psychicznego nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy.

Znęcanie się (zarówno fizyczne, jak i psychiczne) może być popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie (tak: Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 kk, A. Zoll red.).

Przedmiot ochrony przy przestępstwie znęcania się fizycznego lub psychicznego

Głównym przedmiotem ochrony w art. 207 § 1 kk jest rodzina, jej prawidłowe funkcjonowanie lub instytucja opieki.

Drugim przedmiotem ochrony w zależności od tego, jaką formę i natężenie przybrało – będzie życie i zdrowie, nietykalność cielesna, wolność i cześć, godność człowieka (tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 09.06.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7-8, poz. 86).

Znęcanie się fizyczne

Znęcanie się fizyczne może polegać między innymi na biciu, rzucaniu przedmiotami, głodzeniu, odmawianiu pożywienia czy napojów, zmuszaniu do przebywania na zimnie, poleceniu wykonywania upokarzających czynności, wyrzucaniu z domu, wyrywaniu włosów, przypalaniu papierosem.

Znęcanie się psychiczne

Znęcanie psychiczne może wchodzić w grę między innymi w przypadku: lżenia, wyszydzania, upokarzania, znieważania, straszenia, gróźb bezprawnych, sprowadzania do mieszkania osób nieakceptowanych przez domowników.

Definicja znęcania się nad osobą

W orzecznictwie przyjmuje się, iż ustawowe określenie „znęca się” oznacza działanie albo zaniechanie, polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dotkliwych cierpień moralnych, powtarzającym się w czasie albo jednorazowym, ale intensywnym i rozciągniętym w czasie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 roku, VI KZP 13/75, LEX).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2015 r., sygn. akt III KK 432/14 stwierdził, iż przestępstwo znęcania się zachowało w wykładni sądowej swój potoczny sens, odnosząc się do zadawania komuś cierpień (fizycznych lub psychicznych), męczenia, dręczenia, pastwienia się nad kimś.

Pojęcie znęcania się w podstawowej postaci, ze swej istoty zakłada powtarzanie przez sprawcę w pewnym przedziale czasu zachowań skierowanych wobec pokrzywdzonego. Zatem, poza szczególnymi przypadkami, dopiero pewna suma tych zachowań decyduje o wyczerpaniu znamion przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. (tak: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 grudnia 2003 r., IV KK 49/2003, Lex nr 108048).

Wzajemne znęcanie się a byt przestępstwa

Za znęcanie nie można uznać zachowania się sprawcy w sytuacji gdy między osobą oskarżoną a pokrzywdzoną dochodzi do wzajemnego „znęcania się” (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.08.1996r. WR 102/96 Prok. i Pr. 1997 nr 2 poz. 8).

Intensywność znęcania się fizycznego lub psychicznego a byt przestępstwa

Pewne jest to, iż za „znęcanie się” nie można uznać zachowania się sprawcy, które nie powoduje u ofiary „poważnego bólu fizycznego lub cierpienia moralnego”.

Sąd Najwyższy uwypukla też w swym orzecznictwie, iż „kryterium przedmiotowo-podmiotowe zachowania się oskarżonego wyczerpujące znamiona czynu oskarżonego z art. 207 § 1 k.k. na pewno nie może ograniczać się do systematyczności lub zwartego czasowo i miejscowo zdarzenia, jeżeli nie towarzyszy temu intensywność, dotkliwość i poniżanie w eskalacji ponad miarę oraz cel przewidziany w pojedynczych czynnościach naruszających różne dobra chronione prawem” (tak: wyrok SN z dn. 09.01.2001 r. WA 43/00 LEX nr 550460).

Wielość dóbr naruszanych przestępstwem znęcania się

Jak było to wyżej ujęte, zawarte w art. 207 1 kk pojęcie „znęcania” oznacza zwykle systematycznie powtarzające się zachowanie. Zachowanie to złożone jest z jedno lub wielorodzajowych pojedynczych czynności naruszających różne dobra, na przykład nietykalność ciała, godność osobistą. Oznacza to tym samym, iż całość tego postępowania określonego zbiorowo, którego poszczególne fragmenty mogą wypełniać znamiona różnych występków (np. z art. 190 kk – groźba bezprawna, 191 kk – zmuszenia osoby do określonego działania, 216 kk – znieważanie , 217 kk – naruszenie nietykalności cielesnej), stanowi jakościowo odmienny, odrębny typ przestępstwa stypizowanego właśnie w art. 207 kk.

W takich przypadkach mamy do czynienia ze zbiegiem pomijalnym z użyciem zasady konsumpcji (a przepisem konsumującym jest art. 207 k.k.). Pomimo wielości naruszonych dóbr, sprawca popełnia więc jedno przestępstwo wyczerpujące znamiona jednego przepisu. Skazanie sprawcy za przestępstwo wyczerpujące znamiona jednego przepisu oddaje całą zawartość kryminalną czynu i zbędne jest w tym zakresie karanie za poszczególne naruszenia przepisów karnych (tak: M. Mozgawa Kodeks karny, Komentarz LEX 2013 a także A. Marek Kodeks karny, Komentarz LEX 2010 oraz powołany tam wyrok SA w Katowicach z dnia 7 czerwca 2001 r., II AKa 177/01, Orz. Prok. i Pr. 2002, nr 5, poz. 8).

Przykładowo do działania sprawcy wchodzącego w zakres znęcania się, a wypełniającego równocześnie znamiona czynu określonego w przepisie art. 217 § 1 k.k. (naruszenie nietykalności cielesnej), zastosowanie winna mieć zasada konsumpcji, gdyż czyn ten zagrożony jest sankcją łagodniejszą niż czyn penalizowany w art. 207 § 1 k.k. a jego skutki nie wykraczają poza ramy znęcania się.

Znęcanie się fizyczne lub psychiczne jako jedno przestępstwo wieloczynowe

Znęcanie się jako typ przestępstwa, jest przykładem konstrukcji prawnej jedności czynów, w świetle której wielokrotność powtarzających się czynów skierowanych na to samo dobro stanowi jedno przestępstwo wieloczynowe (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 marca 2012 r. II AKa 13/12)

Całość postępowania określonego zbiorowo jak znęcanie się, którego poszczególne fragmenty mogą wypełniać znamiona różnych występków stanowi więc jakościowo odmienny, odrębny typ przestępstwa (tak: Maria Szewczyk [w:] Kodeks Karny Część Szczególna t. 1, Praca zbiorowa pod redakcją prof. A. Zolla, Zakamycze 1999, s. 612).

Przestępstwo znęcania się ograniczone do jednego zdarzenia

Wyjątkowo też za znęcanie się można uznać postępowanie wprawdzie ograniczone do jednego zdarzenia, zwartego czasowo i miejscowo, ale odznaczające się intensywnością w zadawaniu dolegliwości fizycznych lub psychicznych, a zwłaszcza złożone z wielu aktów wykonawczych (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 12 sierpnia 2014 r., Sygn. akt II Ka 388/14).

Krąg osób, których dotyczy przestępstwo znęcania się

Penalizacją znamion, o których w art. 207 § 1 kk, jest objęte znęcanie nie nad każdą osobą, a jedynie ustawowo określonym w nim kręgiem osób, tak by wyeksponowana została ratio legis tego przepisu jaką jest naruszenie reguł związanych z prawidłowym funkcjonowaniem rodziny i opieki. Co za tym idzie obowiązkiem sądu meriti jest poczynienie ustaleń, czy pokrzywdzony tym przestępstwem jest podmiotem zdolnym do popełnienia na nim występku znęcania (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 12 sierpnia 2014 r., Sygn. akt II Ka 388/14);

Osoba w stałym lub przemijającym stosunku zależności

Pozostawienie w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy oznacza, iż pokrzywdzony nie jest zdolny z własnej woli przeciwstawić się znęcaniu i znosi je z obawy przed pogorszeniem swoich dotychczasowych warunków życiowych (np. utrata pracy, środków utrzymania lub mieszkania, rozłąka lub zerwanie współżycia ze sprawcą). Stosunek zależności może istnieć z mocy prawa, umowy, może także wynikać z sytuacji faktycznej, stwarzającej dla sprawcy sposobność znęcania się przy wykorzystywaniu przewagi nad ofiarą, jaką daje łącząca ich więź materialna, osobista lub uczuciowa (uchwała SN z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, nr 7-8, poz. 86).

Była żona sprawcy, z faktu dalszego wspólnego zamieszkiwania, uznawana jest za osobę pozostającą z nim w stałym stosunku zależności (tak: wyrok Sąd Rejonowy w Brzezinach w wyroku z dnia 12 października 2017 r., sygn. akt II K 247/17).

Silna więź emocjonalna a przesłanka stosunku zależności przy przestępstwie znęcania

Sąd Okręgowy w Siedlcach w wyroku z dnia 12 sierpnia 2014 r., Sygn. akt II Ka 388/14, nie podzielił opinii, iż stosunek zależności mógł zaistnieć na skutek silnej więzi emocjonalnej, która doprowadziła do uzależnienia pokrzywdzonej od sprawcy. Konkluzja ta powstała na kanwie sprawy, w której pokrzywdzona zamieszkiwała wraz z córką u swoich rodziców, oni też ją utrzymywali. Oskarżony w toku całego postępowania zaprzeczał, aby między nim i pokrzywdzoną istniał związek, podnosząc, iż były to relacje oparte jedynie na współżyciu seksualnym, opiekował się również dzieckiem pokrzywdzonej podczas jej nieobecności. Znamienne jest przy tym, iż sama pokrzywdzona relacjonując jej związek z oskarżonym wyraźnie wskazywała, iż ona z nim nie mieszkała, a jedynie przychodziła do niego, jednocześnie nic nie mówi o tym, iż oskarżony zmuszał ją do przebywania z nim.

Sąd przyjął zatem wniosek, iż pokrzywdzona nie była na tyle uzależniona od oskarżonego, żeby nie była w stanie przeciwstawić się mu, przestając go po prostu odwiedzać.

Skutek znęcania a byt przestępstwa

Przestępstwo znęcania stypizowane w art. 207 § 1 kk, polega na fizycznym, czy psychicznym zadawaniu cierpień ofierze, przy czym nie jest konieczne ziszczenie się jakiegokolwiek skutku (tak: Sąd Rejonowy w Brzezinach w wyroku z dnia 12 października 2017 r., sygn. akt II K 247/17).

Rodzaj zamiaru przy przestępstwie znęcania się

W uchwale pełnego składu Izby Karnej z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75 (OSNKW 1976, Nr 7-8, poz. 86, pkt 3) Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że: „stroną podmiotową znęcania się jest umyślność, która w zasadzie występuje w postaci zamiaru bezpośredniego, wyrażającego się w chęci wyrządzenia krzywdy fizycznej lub moralnej, dokuczenia, poniżenia itp. – obojętnie z jakich pobudek.

Nie można jednak wyłączyć popełnienia tego przestępstwa z zamiarem ewentualnym. W takim wypadku niezbędne jest ustalenia na podstawie konkretnych okoliczności, iż sprawca dążąc bezpośrednio do innego celu, jednocześnie godził się na wyrządzenie pokrzywdzonemu dolegliwych przykrości i cierpień (np. przy nadmiernym, szkodliwym dla zdrowia fizycznego i psychicznego, karceniu dzieci, stosowanym w celach wychowawczych)”.

Tezę o możliwości popełnienia przestępstwa znęcania się w zamiarze ewentualnym poparła część przedstawicieli doktryny (zob. A. Wąsek (w:) A. Wąsek (red.): Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 177-221, Warszawa 2006, tom I, s.1048; S. Hypś (w:) M. Królikowski, R. Zawłocki (red.): Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz art. 177-221, Warszawa 2013, tom I, s. 748; M. Mozgawa: Komentarz do art. 207 Kodeksu karnego, LEX 2014, teza 7; A. Muszyńska: Komentarz do art. 207 Kodeksu karnego, komentarz, LEX 2014, teza 26).

Wskazują oni, iż twierdzenie, iż pojęcie znęcania jest tak dalece zabarwione pod względem podmiotowym, iż wykluczony jest tutaj zamiar ewentualny, uznać należy za nadinterpretację. Trafnie akcentuje się przy tym, iż termin „znęcać się” nie podkreśla ani szczególnego celu, do którego powinien zmierzać sprawca, ani szczególnych pobudek lub motywów, którymi powinien się kierować. O znęcaniu się – z etymologicznego punktu widzenia – można bowiem mówić nie tylko, gdy sprawca znęca się ze złośliwości lub sadyzmu, albo gdy jego wyłącznym celem jest pokrzywdzenie osoby zależnej, ale także wtedy, gdy sprawca, bijąc na przykład swoją ofiarę, kieruje się zwykłym gniewem, podnieceniem, poczuciem własnej siły, strachem przed atakiem ze strony ofiary, źle pojętymi względami wychowawczymi, bądź gdy jego zachowanie stanowi reakcję na niewłaściwe postępowanie pokrzywdzonego

Pogląd o możliwości popełnienia przestępstwa znęcania się wyłącznie w zamiarze bezpośrednim

W kontekście powyższych wywodów należy dodać, iż w orzecznictwie wyrażony został również odmienny pogląd, zakładający możliwość popełnienia przestępstwa znęcania się wyłącznie w zamiarze bezpośrednim (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1999 r., V KKN 580/97, LEX nr 846111).

Przywołany judykat stwierdza, iż znamię czasownikowe „znęca się” przesądza o ograniczeniu strony podmiotowej umyślności do zamiaru bezpośredniego. Pogląd ten uznaje, iż w pojęciu „znęca się” mieści się chęć zadania cierpień ofierze i dla jego realizacji samo godzenie się na taki efekt nie wystarcza.

Przesłanki pozwalające określić formę zamiaru

Wielokrotność, intensywność i długotrwały charakter zadawania przez oskarżonego cierpień psychicznych pokrzywdzonym, zdaniem Sądu Rejonowy w Gorlicach utrwalonym w wyroku z dnia 2 lutego 2018 r. (Sygn. akt II K 189/14), stanowiło przesłankę uznania, iż sprawca działał z zamiarem bezpośrednim spowodowania stanu permanentnego zagrożenia i strachu u pokrzywdzonych.

Jeśli w pełni poczytalna, działająca z pełnym rozeznaniem dorosła osoba zadaje cierpienia fizyczne i psychiczne swojej żonie i dzieciom, doskonale zdając sobie sprawę z tego, iż robi źle i nic nie stało na przeszkodzie zachowaniu zgodnemu z prawem – to przyjąć należy, iż działa ona z zamiarem bezpośrednim, chcąc wyrządzić krzywdę moralną lub fizyczną, dokuczyć, poniżyć, uprzykrzyć wspólne zamieszkiwanie (tak: wyrok Sądu Rejonowego w Brzezinach z dnia 12 października 2017 r., Sygn. akt II K 247/17)

Różnica pomiędzy przestępstwem znęcania się a przestępstwami zniewagi i naruszenia nietykalności cielesnej

Istota przestępstwa znęcania się polega na jakościowo innym zachowaniu się sprawcy, aniżeli na zwyczajnym znieważaniu lub naruszaniu nietykalności cielesnej osoby pokrzywdzonej, przy czym o uznaniu za „znęcanie się” zachowania sprawiającego cierpienie psychiczne ofiary powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego.

Skutek wykraczający poza ramy pojęcia znęcania się

Zgodnie z utrwalonymi poglądami doktryny i orzecznictwa spowodowanie przez znęcanie się skutku wykraczającego poza ramy znęcania się i wyczerpującego znamiona innego przestępstwa, uzasadnia zastosowanie kumulatywnej kwalifikacji (np. naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia) (art. 11 § 2 k.k.).

Odrębny czyn zabroniony w czasie trwania przestępstwa znęcania

Sąd Okręgowy w Częstochowie w wyroku z dnia 19 stycznia 2015 r. (Sygn. akt VII Ka 976/14) uznał, iż przewaga zachowań rodzących po stronie pokrzywdzonej cierpienia psychiczne nie stoi na przeszkodzie włączeniu w ciąg czynności sprawczych przestępstwa znęcania się choćby pojedynczego zachowania, polegającego na zadawaniu cierpienia fizycznego.

Zakwalifikowanie takiego działania jako odrębny czyn zabroniony uprawnione byłoby bowiem jedynie w przypadku uznania, iż czynu polegającego na naruszeniu nietykalności cielesnej, czy też naruszeniu czynności narządów ciała, oskarżony dopuścił się z motywacji nie mającej związku z zamiarem znęcania się nad pokrzywdzoną.

Targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie

Czyn określony w art. 207 § 4 k.k. stanowi kwalifikowany typ przestępstwa znęcania się. Znamieniem ustawowym decydującym o surowszej odpowiedzialności jest następstwo, polegające na targnięciu się pokrzywdzonego na własne życie. Przy takim następstwie sprawca podlega karze więzienia od lat 2 do 12 (tak: uchwała Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75)

Oskarżony, który części znęcania dopuścił się przed skończeniem 17 roku życia, a części po tej dacie

Mając do czynienia z oskarżonym, który część aktów znęcania dopuścił się przed skończeniem 17 roku życia a część po tej dacie, nie jest możliwe „rozdzielenie” zarzuconego oskarżonemu przestępstwa znęcania na dwa odrębne czyny, jeden popełniony do osiągnięcia wieku z którym, co do zasady, wiąże ustawodawca odpowiedzialność karną i drugi po tej cezurze, a w konsekwencji wydanie dwóch rozstrzygnięć co do tego samego czynu (jego fragmentów).

Przyjęty jest w orzecznictwie pogląd, iż czasem popełnienia czynu ciągłego (tutaj wieloczynowego w ramach jedności czynu) jest okres od pierwszego zachowania składającego się na ten czyn do zakończenia ostatniego z nich. o ile jednak sprawca czynu zabronionego (niewymienionego w art. 10 § 2 k.k.), część zachowań składających się na czyn ciągły zrealizował jako nieletni, a pozostałe zachowania po ukończeniu 17 lat, to ponosi odpowiedzialność karną tylko za te zachowania, których dopuścił się po osiągnięciu tego wieku (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010 r. V KK 353/10Biuletyn Prawa Karnego 2010/9/21).

Zachowania noszące znamiona znęcania – przykłady z orzecznictwa

Przykłady zachowań uznawanych w orzecznictwie za noszące znamiona znęcania to m.in.:

• wszczynanie awantur będąc pod wpływem alkoholu, podczas których sprawca używa wobec pokrzywdzonych słów powszechnie uznawanych za obelżywe,
• niewypuszczanie z mieszkania,
• wyłączanie energii elektrycznej,
• zabranianie korzystania ze sprzętów domowych,
• utrudnianie dostępu do lodówki i znajdującego się tam pożywienia,
• grożenie pozbawieniem życia,
• grożenie pobiciem,
• naruszanie nietykalności cielesnej (w tym powodujących naruszenie czynności narządu ciała na czas poniżej 7 dni),

(powyższe wymienione w wyroku Sądu Rejonowego w Brzezinach z dnia 12 października 2017 r., sygn. akt II K 247/17)

• stosowanie wobec pokrzywdzonego przemocy fizycznej w postaci szarpania, popychania i ciągnięcia za włosy,
• zakłócanie snu i wypoczynku nocnego
• włączanie i wyłączanie światła z dużą częstotliwością
• wyzywanie słowami powszechnie uznanymi za obelżywe

(tak: wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 16 grudnia 2015 r., Sygn. akt XIV K 655/14)

• uderzanie w różne części ciała,
• chwytanie za szyję,
• ograniczanie swobody osobistej poprzez zamykanie w łazience lub na balkonie,
• wystawianie z mieszkania na korytarz w bieliźnie,
• wysadzanie z samochodu wbrew woli pokrzywdzonej

(tak: wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dnia 27 lutego 2017 roku, Sygn. akt XIV K 756/10)

• kopanie, duszenie, szarpanie za odzież i włosy,
• popychanie,
• wbijanie palców w żebra,
• wykręcanie rąk i ściskanie za ręce,
• niszczenie sprzętu użytku domowego,
• grożenie pozbawieniem życia i podpaleniem,
• rzucanie talerzami w ścianę i sufit,

(tak: wyrok Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt VIIK 323/15)

• utrudnianie wspólnego zamieszkiwania,
• zmienianie zamków w drzwiach,

(tak: wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa z dnia 19 grudnia 2014 r, Sygn. akt XIV K 282/12)

• straszenie wsypaniem trutki do posiłku,
• rzucanie przedmiotami gospodarstwa domowego w pokrzywdzoną

(tak: wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2018 r., Sygn. akt III K 367/17)

• zachowywanie się agresywnie,
• poniżanie
• wymuszanie oddawania pieniędzy,
• grożenie podpaleniem
• grożenie sprzedaniem dobytku

(tak: wyrok Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 19 października 2015 r., Sygn. akt IV K 145/15)

• zakłócanie swobodnego pobytu w mieszkaniu,
• kontrolowanie korespondencji telefonicznej pokrzywdzonej

(tak: wyrok Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 25 listopada 2015 r., Sygn. akt V K 653/14)

• zabranianie kontaktów ze znajomymi
• popychanie na ścianę i meble
• łapanie rękoma za szyję

(tak: wyrok Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 29 listopada 2018 r., Sygn. akt II K 417/18)

• włączanie głośno muzyki,
• celowe i złośliwe zapalanie światła w domu o różnej porze dnia i nocy,
• palenie kosmetyków i ubrań pokrzywdzonej w kominku domowym,
• uzyskiwanie dostępu i zmiana haseł do kont portali społecznościowych,

(tak: wyrok Sądu Rejonowego w Lipnie z dnia 15 lutego 2016 r., Sygn. akt: II K 313/14)

• trzaskanie drzwiami

(tak: wyrok Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z dnia 28 października 2016 r., Sygn. akt VII K 391/16).

• nadmierna kontrola,
• zabranianie mycia włosów,
• niepozwalanie na wyrażanie własnych opinii,
• nakłanianie do oczerniania członków rodziny
• zabieranie i niszczenie przedmiotów osobistych

(tak: wyrok Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 7 października 2016 r., Sygn. akt II K 380/16)

Obiektywność znęcania się jako przesłanka bytu przestępstwa

Znęcanie się należy do pojęć ocennych i Sąd na podstawie całokształtu okoliczności sprawy winien ocenić, czy zachowanie sprawcy nosi znamiona znęcania, a dla oceny tej decydujący jest obiektywny punkt widzenia, nie zaś subiektywny osoby pokrzywdzonej. Oczywistym jest zatem, iż o ile przestępne zachowanie się sprawcy jest krótkotrwałe lub gdy mimo długotrwałości nie jest w stanie wywołać poważnego bólu fizycznego lub cierpienia moralnego u osób wymienionych w art. 207 § 1 kk, to takiego zachowania się sprawcy nie można uznać za „znęcanie się” (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 12 sierpnia 2014 r., Sygn. akt II Ka 388/14).

Podobnie zdanie wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 1996 r., WR 102/96, Orz. Prok. i Pr. 1997, nr 2, poz. 8, stwierdzając, iż znęcanie się to zachowanie, które nie tylko w odczuciu pokrzywdzonego, ale również przy uwzględnieniu kryteriów obiektywnych polega na zadawaniu bólu lub cierpień moralnych (por. wyrok SN z dnia 6 sierpnia 1996 r., WR 102/96, Orz. Prok. i Pr. 1997, nr 2, poz. 8).

Tryb ścigania

Znęcanie się psychiczne lub fizyczne jest przestępstwem publiczno-skargowym, ściganym z urzędu.

Wysokość i rodzaj kary za znęcanie się psychiczne lub fizyczne

Przestępstwo znęcania się w typie podstawowym zagrożone jest karą od 3 miesięcy do lat 5 pozbawienia wolności. W przypadku natomiast gdy sprawca znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, kara wynosi od 6 miesięcy do lat 8 pozbawienia wolności.

Jeżeli znęcanie się połączone jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze więzienia od roku do lat 10.

Wymierzając oskarżonemu karę Sąd kieruje się dyrektywami określonymi w art. 53 i in. kk. Sąd bierze pod uwagę ażeby dolegliwość kary nie przekraczała stopnia winy. Ponadto wymierzając karę Sąd uwzględnia stopień społecznej szkodliwości czynu, oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego.

Sąd Rejonowy w Zambrowie w wyroku z dnia 29 listopada 2018 r., Sygn. akt II K 417/18, takie okoliczności, jak brak uprzedniej karalności oskarżonego, pogodzenie się oskarżonego ze swoją rodziną, zaprzestanie spożywania alkoholu, wyrażenie chęci dobrowolnego poddania się karze uwzględnił, jako przemawiające za wymierzeniem kary wolnościowej, dającej mu możliwości poprawienia swojego zachowania, jak też uświadamiającej oskarżonemu naganność jego zachowania i powstrzymującej go przed popełnianiem kolejnych przestępstw.

Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania przy znęcaniu się

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w wyroku z dnia 15 maja 2014r. (Sygn. akt IV K 316/10) uznał, iż istotną okolicznością przy zastosowaniu warunkowego umorzenia postępowania przy znęcaniu się była diametralna zmiana zachowania oskarżonego dająca podstawę do przypuszczenia, iż oskarżony zrozumiał niewłaściwość swojego postępowania względem pokrzywdzonej i w przyszłości nie będą już miały miejsca zachowania, które stanowiły podstawę do wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego.

Za warunkowym umorzeniem postępowania w przywołanej sprawie przemawiała również niekaralność oskarżonego za przestępstwo umyślne. Ponadto adekwatności i warunki osobiste oskarżonego uzasadniały przypuszczenie, iż pomimo umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Oskarżony prowadził bowiem spokojny, ustabilizowany tryb życia i pracował zarobkowo.

Wszystkie powyższe okoliczności pozwalały, zdaniem sądu, na postawienie w stosunku do oskarżonego pozytywnej prognozy kryminologicznej i zastosowanie wobec niego dobrodziejstwa warunkowego umorzenia postępowania.

Na temat przestępstwa naruszenia nietykalności cielesnej – czytaj tutaj