Archeolodzy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dokonali kolejnego ważnego odkrycia na Westerplatte

2 miesięcy temu

Archeolodzy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dokonali kolejnego ważnego odkrycia w rejonie stanowiska polskiej armaty na Westerplatte – odnaleziono tam trzy szkielety ludzkie. Zostaną zbadane przez antropologów, medyków sądowych i genetyków w ramach śledztwa wszczętego przez prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej.

Celem wykopalisk było ustalenie dokładnej lokalizacji polskiego stanowiska armaty wz. 1902 kalibru 76,2 mm. Ze źródeł archiwalnych wynikało, iż składało się ono z dwóch drewniano ziemnych schronów (przeznaczonych dla obsady armaty i amunicji) oraz tzw. obrotnicy, czyli miejsca, z którego prowadzono ostrzał. W poniedziałek 22 września, podczas prac wykopaliskowych, zespół archeologów z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odkrył trzy kompletne szkielety. Znaleziono je w wykopie nr 36, w pozostałościach jednego ze schronów stanowiska polowej armaty zwanej Putiłówką.

Badania archeologiczne na Westerplatte zostały zainicjowane w 2016 r. przez Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Po połączeniu tej placówki z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku prowadzone są do dziś. Są częścią interdyscyplinarnych badań, których głównym celem jest jak najpełniejsze poznanie historii Wojskowej Składnicy Tranzytowej poprzez odkrycie i zadokumentowanie wszystkich obiektów z nią związanych: budynków, elementów infrastruktury kolejowej, drogowej i technicznej, zmian w ukształtowaniu terenu spowodowanych walkami (lejów, okopów, stanowisk bojowych). Priorytetowym zadaniem jest jednak odnalezienie szczątków wszystkich poległych podczas obrony polskich żołnierzy. Do tej pory zrealizowano 10 etapów szczegółowych badań archeologicznych.

W ich trakcie szczegółowo przebadano najważniejsze obiekty związane z historią WST: relikty wartowni nr 5, willi oficerskiej, kasyna podoficerskiego, starych koszar, budynku administracyjnego, schronu amunicyjnego nr 8 i 12 oraz lejów powstałych 2 września 1939 r. podczas wybuchu bomb lotniczych. Rozpoznano również stan zachowania i sposób wykonania schronów amunicyjnych nr 10 i 11 oraz rozpoczęto poszukiwania szczątków legionisty Mieczysława Krzaka i stanowiska armaty polowej, tzw. putiłówki, używanej przez polskich żołnierzy do obrony składnicy.

W 2019 r. dokonano przełomowego odkrycia – odnaleziono mogiły 9 polskich żołnierzy. Część z nich zginęła w zbombardowanej 2 września 1939 r. przez Luftwaffe wartowni nr 5, pozostali polegli w innych częściach półwyspu. kooperacja Muzeum II Wojny Światowej z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w Szczecinie oraz z pionem śledczym Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku zaowocowała genetyczną identyfikacją 7 osób. W 2022 r. dzięki staraniom Muzeum zorganizowano uroczystości pogrzebowe, w trakcie których obrońcy WST spoczęli na nowym cmentarzu Żołnierz Wojska Polskiego wybudowanym na Westerplatte.

Oprócz wykopalisk pracownicy Muzeum prowadzą również nadzory archeologiczne nad pracami związanymi z inwestycją budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Taki nadzór wykonano podczas budowy cmentarza Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte. Obejmował on obszar o powierzchni ponad 3,5 tys. m². Zlokalizowano i przebadano 3 leje po bombach lotniczych lub pociskach artyleryjskich znajdujące się w pobliżu willi oficerskiej i wartowni nr 5.

Równolegle z badaniami archeologicznymi saperzy przy użyciu detektorów metali oczyszczali teren z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego – także pod nadzorem archeologicznym. Prace te wykonywali żołnierze Wojska Polskiego: 43. Batalionu Saperów Marynarki Wojennej, Kompanii Saperów Batalionu Inżynieryjnego 2. Pułku Saperów z Kazunia Nowego oraz specjaliści z prywatnych firm. Czynności te miały na celu zapewnienie bezpieczeństwa – nie tylko archeologom i innym pracownikom muzeum, ale przede wszystkim turystom tłumnie odwiedzającym Westerplatte.

Ponadto na obszarze ponad 16 ha (163 424 m²) przeprowadzono geofizyczne badania z użyciem magnetometru i georadaru. Umożliwiają one zlokalizowanie potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów zalegających na głębokościach przekraczających zasięg standardowych prac saperskich, a także reliktów budynków, lejów po bombach i innych obiektów archeologicznych. W miejscach, gdzie powojenne nasypy ziemne zakłócały odczyt urządzeń, przeprowadzono serie odwiertów. Wykonano również skanowanie laserem reliktów budynków WST: nowych koszar, wartowni nr 3 i 5, willi oficerskiej, schronów amunicyjnych nr 8, 10, 11, 12 oraz placówki „Fort”.