Hydroenergetyka, słońce, wiatr i wodór zapewnią krajom ASEAN czystą energię. Przyjmując zintegrowaną regionalną strategię przejścia na źródła czystej energii, kraje ASEAN mają możliwość zmniejszenia wydatków na dekarbonizację o 800 miliardów dolarów. Będzie tak, jeżeli podejdą do zagadnienia kompleksowo i postawią na transgraniczne połączenia energetyczne, instalacje wodorowe i rozwiną wspólną infrastrukturę magazynowania energii. To podejście stanowi główny wniosek z badania ASEAN Interconnector Study, przeprowadzonego przez DNV w 2024 r.
Wnioski z badania można w wielu przypadkach przenieść na grunt regionu Morza Bałtyckiego. Przewidywany boom inwestycyjny w obszarze OZE może być również szansą dla polskich firm zainteresowanych współpracą z tym regionem. Organizowany w Wietnamie „Business Mixer 2024” przez zarząd Morskiego Portu Gdańsk jest więc strzałem w dziesiątkę. Został zainicjowany w czasie gdy kraje ASEAN szykują się do wielkiego skoku w nowe technologie związane z rozwojem OZE. Warto ten aspekt również uwzględnić w planach spotkań i paneli dyskusyjnych i nie ograniczać się jedynie do Wietnamu.
Dążenie do osiągnięcia zerowej emisji netto dwutlenku węgla do 2050 r. jest praktycznie akceptowane przez wszystkie państwa członkowskie ASEAN. Jednak większość wysiłków na rzecz dekarbonizacji była dotychczas ograniczona do działań w granicach poszczególnych krajów.
Źródło: DNV, 2024
Badanie ASEAN Interconnector Study przeprowadzone przez DNV w 2024 r. zagłębia się w krytyczne aspekty dekarbonizacji w państwach członkowskich Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). To kompleksowe badanie bada, w jaki sposób wspólne wysiłki w krajach Azji Południowo-Wschodniej mogą znacznie obniżyć koszty i przyspieszyć przejście na czystsze źródła energii.
- Kraje Azji Południowo-Wschodniej stoją w obliczu licznych i zróżnicowanych geograficznie wyzwań związanych z dekarbonizacją swoich systemów energetycznych na rozległym obszarze, charakteryzującym się drastycznymi różnicami w zasobach energetycznych i finansowych, infrastrukturze energetycznej i polityce regulacyjnej – zauważa we wstępie do raportu z badań Brice Le Gallo, Vice President & Regional Director, APAC, Energy Systems, DNV.
Czwarty konsument energii na świecie
Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) jest czwartym co do wielkości konsumentem energii na świecie, z rosnącą populacją i gospodarką, w której miks energetyczny przez cały czas jest zdominowany przez paliwa kopalne, zauważają eksperci DNV. Podkreślają, iż Azja Południowo-Wschodnia jest jednym z regionów najbardziej narażonych na zmiany klimatu.
Szczególnie dotkliwy dla regionu jest wzrost średniej temperatury i rosnąca liczba ekstremalnych zjawisk meteorologicznych. Sektor energetyczny w tym regionie jest branżą przyczyniającą się do wysokiej emisji dwutlenku węgla. Postęp techniczny wprowadzany jest wolno i w efekcie „sektor ten nie odnotuje znaczących i trwałych obniżek rocznych emisji dwutlenku węgla”. I tak będzie w najbliższej przyszłości. Dalsza perspektywa jest jednak bardziej optymistyczna, bowiem kraje ASEAN dostrzegły zagrożenie i wykazały silne zaangażowanie w rozwój energetyki odnawialnej.
Kraje regionu dojrzały również do tego, iż by wspólnie działać na rzecz zwiększenia udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym. Co więcej, a większość z nich zobowiązała się osiągnąć zerową emisję netto do 2050 r. DNV podkreśla, iż jest to istotne wyzwanie dla tych państwa ponieważ „Jednak przejście na czystą gospodarkę energetyczną stanowi ogromne wyzwanie, gdyż obejmuje nie tylko przyjęcie nowych technologii, ale również zmiany w sposobie projektowania i obsługi obecnego systemu”.
„Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) wyznacza kurs na przyszłość neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, a ministrowie gospodarki ASEAN poparli dziś wizjonerską Strategię ASEAN na rzecz neutralności węglowej”, informował komunikat ASEAN po spotkaniu ministrów gospodarki i wytyczał szybką ścieżkę wspólnych prac nad rozwojem zielonej energetyki.
Strategia odwołuje się wprost do „Porozumienia paryskiego” i ma na celu uzupełnienie krajowych inicjatyw państw członkowskich ASEAN o działania ponadnarodowe. Co niezwykle ważne państwa ASEAN nie są same. Ta ambitna strategia będzie realizowana przy wsparciu inicjatywy Australia for ASEAN Futures (AUS4ASEAN).
Źródło: ASEAN, 2024
Rządy państw ASEAN mają świadomość, iż kraje regionu są szczególnie narażone na niekorzystne zmiany klimatu. Aż pięć z 20 najbardziej zagrożonych zmianami klimatycznymi państw świata znajduje się w regionie. Wyliczono nawet, iż „niekontrolowane zmiany klimatu mogą obniżyć regionalny PKB o 11% do 2100 r. i doprowadzić do przesiedlenia 87 milionów ludzi na obszarach wysokiego ryzyka powodzi w Indonezji, Malezji, Mjanmie, Tajlandii i Wietnamie”.
Źródło: ASEAN, 2024
Dekarbonizacja gospodarki nie jest celem samym w sobie, ale postrzegana jest jako istotny czynnik zwiększenia aktywności gospodarczej i rozwoju ekonomiki sprzyjającej wzrostowi gospodarczemu. Według analizy przeprowadzonej przez Boston Consulting Group, dążenie do przyszłości neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla może uwolnić od 3,0 do 5,3 bln USD wartości dodanej PKB do 2050 r., przyciągając znaczną kwotę zielonych inwestycji w wysokości od 3,7 do 6,7 bln USD i przyczyniając się do utworzenia od 49 do 66 milionów dodatkowych miejsc pracy w regionie ASEAN.
ASEAN w punkcie zwrotnym
Dr Kao Kim Hourn, Sekretarz Generalny ASEAN, podkreślił, iż „ASEAN osiągnął punkt zwrotny, w którym dekarbonizacja ma najważniejsze znaczenie dla dalszego wzrostu gospodarczego regionu. Strategia ASEAN na rzecz neutralności węglowej będzie trampoliną do napędzania naszej zielonej transformacji, jednocześnie odblokowując ogromny potencjał ekonomiczny dla obywateli ASEAN”.
Źródło: DNV, 2024
Podkreśla też, iż „korzyści ekonomiczne z neutralności węglowej będą narastać we wszystkich państwach członkowskich ASEAN”. Ponadto dziś prognozuje się, iż Kambodża, Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Mjanma i Wietnam odnotują największy wzrost, wynoszący od 9% do 12% PKB do końca stulecia. Kraje o średnich dochodach, takie jak Indonezja, Malezja, Filipiny i Tajlandia, odnotują wzrost o 4% do 7%. Kraje o wysokich dochodach, takie jak Singapur i Brunei, odnotują skromniejszy, o 1% do 2%.
ASEAN czekają różnorodne wyzwania. Aby osiągnąć swoje cele neutralności węglowej region musi zniwelować lukę w emisji CO2 wynoszącą 2,6 gigaton (GT). Już teraz region ten ma jedną z najniższych emisji CO2 na mieszkańca na świecie. Wynosi on zaledwie 3,9 tony CO2 (tCO2) na osobę i jest poniżej światowej średniej wynoszącej 4,8 tony CO2. A trzeba podkreślić, iż jest to znacznie mniej niż emisja w Chinach (7,1 tCO2) i mniej o jedną czwartą tego, co w USA (14,0 tCO2).
Źródło: DNV, 2024
Program dekarbonizacji zwrócił uwagę na kraje ASEAN jako atrakcyjne miejsca atrakcyjne środowisko inwestycyjne. A więc również atrakcyjne środowisko dla aktywności banków i firm doradczych. Skala ma być imponująca, ponieważ projektowane globalne inwestycje w ASEAN mają wzrosnąć ze średnioroczną stopą wzrostu wynoszącą 12% w latach 2023–2030. Spowoduje to podwojenie całkowitego kapitału z 962 miliardów dolarów amerykańskich w 2023 r. do ponad 2,1 biliona dolarów amerykańskich do 2030 r., przewidują ministrowie gospodarki państw ASEAN.
Zróżnicowane gospodarki i rynki regionu okazję do wykorzystania efektu synergii w realizacji wspólnej strategii rozwojowej. Państwa ASEAN posiadające bogate zasoby energetyki wodnej mogą zapewnić znaczące ilości energii zeroemisyjnej. Niektóre kraje mają silne zasoby surowcowe (głównie niklu) niezbędne do produkcji baterii. Inne kraje mają solidne podstawy, by włączyć się do rozwoju motoryzacji. Mówi się o produkcji samochodów elektrycznych. Ale być może będzie to pierwszy krok w produkcji samochodów wykorzystujących również ogniwa paliwowe.
Ministrowie gospodarki ASEAN podkreślają, iż „Strategia ASEAN na rzecz neutralności węglowej ma na celu wykorzystanie tych synergii, zobowiązując się do rozwijania zielonych gałęzi przemysłu, zwiększania interoperacyjności ASEAN, osadzania globalnie wiarygodnych standardów i odblokowywania zielonych możliwości. Strategia zmniejszy emisje w sektorach energetycznym, procesów przemysłowych i rolnictwa i innych”.
Regionalna synergia energetyczna
Współpraca regionalna oparta na połączeniach transgranicznych przyniesie korzyści ekonomiczne dla regionu poprzez zmniejszenie ogólnych wymagań dotyczących zasobów i powierzchni przestrzennej – podkreśla DNV w „ASEAN Interconnector Study” i pokazuje na mapie, iż „współpraca regionalna z pełnym współdzieleniem zasobów za pośrednictwem interkonektorów transgranicznych spowoduje znaczące zmiany w krajobrazie energetycznym ASEAN”. Duże przepustowości interkonektorów umożliwiają transport znacznych ilości energii z państw o wysokim potencjale odnawialnym do państw o mniejszym poziomie produkcji lub zasobach niższej jakości.
Kraje o zróżnicowanych zasobach energii słonecznej, wiatrowej i wodnej, takie jak Tajlandia i Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna, będą motorami napędowymi transformacji jako eksporterzy czystej energii na dużą skalę. Energia i wodór zaczną płynąć z północy na południe i z zachodu na wschód do państw o mniej zróżnicowanych zasobach lub gorszej jakości. Wyniki badań przeprowadzone przez DNV i firmy współpracujące sugerują, iż transformacja energetyczna z regionalną eksploatacją z paliw kopalnych na odnawialne źródła energii w regionie może zmniejszyć wymaganą całkowitą zainstalowaną moc generowania energii słonecznej choćby o 600 GW (20%) do 2050 r. w porównaniu z indywidualnym podejściem, w którym każdy kraj nie bierze pod uwagę połączeń regionalnych.
Ponadto region potrzebowałby o 1,2 TWh mniej magazynowania energii elektrycznej i o 16 TWh mniej magazynowania wodoru. Jedną z największych korzyści jest to, iż potrzeba magazynowania wodoru może zostać zmniejszona o 24% i 58% odpowiednio w ramach umiarkowanego połączenia i współpracy regionalnej w porównaniu z indywidualnym podejściem. kooperacja regionalna zmniejsza również o 13% powierzchnię potrzebną do transformacji energetycznej Azji Południowo-Wschodniej, głównie ze względu na redukcję mocy słonecznej potrzebnej do w pełni połączonego ASEAN.
Osiem strategii
Ministrowie gospodarki ASEN wytyczyli osiem strategii, w których kooperacja regionalna jest najbardziej korzystna w uzupełnianiu krajowych inicjatyw Państw członkowskich ASEAN. W działaniach strategicznych chodzi o:
- przyspieszenie integracji zielonego łańcucha wartości,
- promowanie regionalnych łańcuchów dostaw gospodarki o obiegu zamkniętym,
- łączenie zielonej infrastruktury i rynków krajowych,
- wzmacnianie interoperacyjnych rynków węglowych,
- wspieranie wiarygodnych i wspólnych standardów,
- przyciąganie i rozmieszczanie zielonego kapitału,
- promowanie rozwoju zielonych talentów i mobilności,
- oferowanie dzielenia się najlepszymi praktykami ekologicznymi.
Źródło: ASEAN, 2024
Według wyliczeń DNV i partnerów „Głównym kompromisem dla korzyści ekonomicznych jest to, iż transformacja energetyczna wymagałaby znacznych ilości dodatkowej przepustowości połączeń elektroenergetycznych obejmującej do 3,57 milionów kilometrów kabli. Stanowi to około 29% dodatkowego globalnego popytu na kable przesyłowe w porównaniu z tym, co zostało prognozowane w prognozie transformacji energetycznej DNV.
Źródło: DNV, 2024
Współpraca regionalna przynosi najniższy całkowity koszt spośród trzech scenariuszy transformacji energetycznej państw ASEAN. Około 0,8 biliona USD (około 11%) można obniżyć z całkowitego bieżącego kosztu netto dekarbonizacji ASEAN do 2050 r. To znaczniej mniej w porównaniu z podejściem, w którym każdy kraj realizuje dekarbonizację indywidualnie, bez wykorzystania sieci opartej na połączeniach regionalnych.
W wartościach bezwzględnych względny bieżący koszt netto (NPC) dekarbonizacji w pełni połączonego regionu ASEAN wynosi 6,4 biliona USD w porównaniu z 7,2 biliona USD w przypadku scenariusza indywidualnego podejścia.
Strategia transformacji energetycznej została zaakceptowana przez Radę Wspólnoty Gospodarczej ASEAN (AECC) na 43. Szczycie ASEAN we wrześniu 2023 r. Przywódcy państw stwierdzali, iż dokonali przeglądu postępów ASEAN i potwierdzili swoje zaangażowanie na rzecz dalszego wzmacniania ASEAN jako organizacji silnej i elastycznej, wyposażonej w wzmocnione zdolności i skuteczność instytucjonalną, aby sprostać dzisiejszym wyzwaniom i pozostać istotną dla swoich obywateli, regionu i świata, „jednocześnie przez cały czas pełniąc funkcję epicentrum wzrostu i dobrobytu dla regionu i nie tylko”. Wśród wielu celów postanowiono również współdziałać w rozwoju zielonej energetyki.
