Zaskarżenie orzeczenia do sądu to formalny proces, w którym strona niezadowolona z wyroku sądu pierwszej instancji wnosi o ponowne rozpatrzenie sprawy przez sąd wyższej instancji. Proces ten jest regulowany przez przepisy prawa. W Polsce procedura ta jest szczegółowo opisana w Kodeksie postępowania karnego.
Jak wygląda proces odwołania od wyroku wydanego w sprawach karnych? Jak prawidłowo wnieść apelację?
Wyrokowanie
Po wysłuchaniu głosów końcowych sąd niezwłocznie przystępuje do narady. Niezwłocznie po ukończeniu głosowania sąd sporządza wyrok na piśmie. Po podpisaniu wyroku przewodniczący ogłasza go publicznie.
Odwołanie się od wyroku sądu krok po kroku:
-
Zapowiedź wniesienia apelacji – wniosek o uzasadnienie wyroku
W pierwszej kolejności po ogłoszeniu przez Sąd wyroku, należy uzyskać uzasadnienie wyroku. W tym celu, należy na piśmie do Sądu, który wydał wyrok złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku. W treści wniosku należy wskazać, iż żąda się odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem, jak również należy zawrzeć żądanie w treści wniosku o doręczenie wyroku na wskazany przez nas adres do doręczeń. Wniosek dotyczący uzasadnienia wyroku należy złożyć w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia wyroku. Ponadto, we wniosku należy wskazać, czy dotyczy całości wyroku czy też niektórych czynów, których popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu, bądź też jedynie rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu. Wniosek niepochodzący od oskarżonego powinien również wskazywać tego z oskarżonych, którego dotyczy. Doręczenie uzasadnienia wyroku następuje do rąk tylko tej osoby, która o to wniosła.
Ile czasu ma Sąd na sporządzenie uzasadnienia wyroku?
Jak wynika z treści art. 423 k.p.k. „Uzasadnienie wyroku powinno być sporządzone w ciągu 14 dni od daty wpływu do sądu wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a w wypadku sporządzenia uzasadnienia z urzędu – od daty ogłoszenia wyroku; w sprawie zawiłej lub z innej ważnej przyczyny, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony.”. -
Podjęcie decyzji o odwołaniu
Od wyroku Sądu pierwszej instancji stronom, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu przysługuje apelacja. Zatem to strona niezadowolona z wyroku – oskarżony, prokurator, pokrzywdzony – musi podjąć decyzję o wniesieniu apelacji w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem. W przypadku, w którym strona decyduje się na skierowanie apelacji do Sądu termin wiąże odwołującego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem i nie podlega wydłużeniu.
-
Przygotowanie apelacji
Apelacja powinna być sporządzona na piśmie i zawierać oznaczenie wyroku, od którego się odwołuje, zarzuty stawiane wyrokowi oraz ich uzasadnienie. Orzeczenie można zaskarżyć w całości lub w części. Można także zaskarżyć brak określonego rozstrzygnięcia. Przedmiotem zaskarżenia może być również samo uzasadnienie orzeczenia. Odwołujący się może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa lub szkodzące jego interesom. Ograniczenie to nie dotyczy oskarżyciela publicznego. W apelacji winno się także sformułować wnioski, tj. wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia.
-
Złożenie apelacji
Apelację od wyroku sądu rejonowego lub od wyroku sądu okręgowego składa się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, a zatem za pośrednictwem sądu pierwszej instancji. Sąd ten następnie przekazuje apelację do sądu drugiej instancji (sądu okręgowego lub apelacyjnego). Sąd przekazuje ją do sądu drugiej instancji wraz z aktami sprawy. Termin na złożenie apelacji jest zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W sytuacji, w której środek odwoławczy został wniesiony po terminie lub przez osobę nieuprawnioną albo jest niedopuszczalny z mocy ustawy odmawia się jego przyjęcia. Środek odwoławczy złożony od wyroku do sądu odwoławczego można cofnąć. Środka odwoławczego wniesionego na korzyść oskarżonego nie można bez jego zgody cofnąć, chyba, iż oskarżony cofa go sam. O przyjęciu apelacji stronę ją składającą zawiadamia sąd pierwszej instancji.
Odwołanie się od wyroku – postępowanie przed sądem drugiej instancji
-
Postępowanie przed sądem drugiej instancji (sąd okręgowy, sąd apelacyjny)
Postępowanie karne przed sądem drugiej instancji ma na celu weryfikację zasadności i schematy wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji.
Sąd wyznacza termin rozprawy apelacyjnej, na której będą rozpatrywane zarzuty podniesione w apelacji, nastąpi wysłuchanie stron oraz przeprowadzenie dowodów, jeżeli Sąd uzna to za konieczne. Rozprawa przed sądem jest jawna, chyba iż szczególne okoliczności wymagają wyłączenia jawności. Strony postępowania, tj. oskarżony, prokurator, obrońca, pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo uczestniczyć w rozprawie, przedstawiać argumenty i dowody. Sąd rozpoznający sprawę w drugiej instancji może przeprowadzić dowody uzupełniające, jeżeli uzna to za konieczne.
6. Wyrok sądu drugiej instancji
Sąd drugiej instancji może utrzymać wyrok w mocy, zmienić go, uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia, albo umorzyć postępowanie. Sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono postępowanie. Nie zmieniając ustaleń faktycznych, sąd odwoławczy poprawia błędną kwalifikację prawną niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Poprawienie kwalifikacji prawnej na niekorzyść oskarżonego może nastąpić tylko wtedy, gdy wniesiono środek odwoławczy na jego niekorzyść.
Odwołanie się od prawomocnego wyroku Sądu drugiej instancji
Od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie oraz od prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego określonego w art. 93a Kodeksu karnego może być wniesiona kasacja. Do wniesienia kasacji uprawnione są strony. Strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, o ile orzeczenie sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść. Termin do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 dni od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia, a o ile ustawa przewiduje doręczenie orzeczenia, od daty jego doręczenia. Kasację wnosi się do Sądu Najwyższego za pośrednictwem sądu odwoławczego.
Zażalenie i sprzeciw na postanowienie sądu
Zażalenie do sądu przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, tj. zamykające drogę do wydania wyroku, chyba iż ustawa stanowi inaczej. Zażalenie lub sprzeciw wnosi się w terminie 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia. Z kolei, w sytuacji kiedy w sprawie został wydany przez sąd wyrok nakazowy, to adekwatnym środkiem zaskarżenia jest sprzeciw od wyroku nakazowego.
Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie.
Autor:
Oliwia Babiarz
