Nawet 7,5 mld dolarów w latach 2023-24 wyda Rosja na modernizację linii kolejowych na Syberii. To jeden z priorytetów inwestycyjnych Rosji w związku z odwróceniem głównych kierunków handlu. Raport o rosyjskiej polityce transportowej opublikował właśnie Ośrodek Studiów Wschodnich.
Raport "Zwrot na Wschód" autorstwa Iwony Wiśniewskiej precyzyjnie pokazuje zmiany w polityce transportowej Rosji. Zmiana ta zaczęła być widoczna już po 2014 r., gdy po aneksji Krymu Rosja zaczęła reorientację głównych kierunków handlowych na Wschód. w tej chwili proces ten przybrał na znaczeniu. Najważniejsze priorytety inwestycyjne Rosji w zakresie transportu to podnoszenie przepustowości połączeń kolejowych na Dalekim Wschodzie, inwestycje w portach, poprawa infrastruktury transportowej na granicy z Chinami.
Miliardowe inwestycje kolejowe
Jak podkreślono w raporcie OSW kolej pozostaje priorytetowym środkiem transportu w Rosji, przede wszystkim na dalekich trasach. Ten środek transportu obsługuje niemal 50% obrotów towarowych (w 2023 r. było to ok. 2,6 bln tonokilometrów) Około 80% towarów przewożonych w ten sposób stanowi pięć grup towarowych:
węgiel, produkty naftowe, materiały budowlane, rudy metali i metale. W przewozach kolejowych traktuje się je priorytetowo, a ich transport odbywa się kosztem m.in. przewozów kontenerowych, choć ich znaczenie też gwałtownie rośnie.
Wzmacnianie infrastruktury
Podstawą w tej chwili działającej infrastruktury prowadzącej na Daleki Wschód są dwie równoległe magistrale: Kolej Transsyberyjska, kończąca się we Władywostoku, oraz Kolej Bajkalsko-Amurska (BAM), prowadząca do portu Wanino w Kraju Chabarowskim. Obie magistrale wymagają ogromnych nakładów podnoszących ich przepustowość, szczególnie w przypadku BAM. Jej przepustowość jest ograniczona z powodu braku elektryfikacji, a duża część składa się z jednego toru Nna początku 2024 r. przepustowość BAM wynosiła ok. 40 mln ton.
Gwałtowny wzrost przewozów na tych magistralach widoczny jest od dekady, a nasilił się na skutek pandemii gdy część transportu kontenerowego z Chin trafiła ze statków na pociągi. Jak to wygląda w liczbach? Liniami kolejowymi na Dalekim Wschodzie przewieziono w 2023 r. towary o łącznej masie 173 mln ton. W 2021 r. było to 144 mon ton. Dla porównania w roku 2012 było to tylko 60 mln ton wynika z raportu OSW.
Wielkie inwestycje kolejowe
Jak podkreśla autorka analizy na najbliższe lata zaplanowano intensyfikację inwestycji, w tym finansowanych ze środków Funduszu Dobrobytu Narodowego. W 2024 r. na zwiększenie przepustowości obu magistrali na Dalekim Wschodzie ma zostać wydane 400 mld rubli (czyli ok. 4,5 mld dolarów), a w 2023 r. wydano na ten cel także imponująca kwotę 250 mld rubli (czyli 3 mld dolarów po ówczesnym kursie).
Nakłady te są przeznaczone na podnoszenie przepustowości m.in. na budowę drugiego toru na części magistrali BAM i jej elektryfikację w okolicach portu Wanino oraz na wprowadzenie cyfrowych rozwiązań zarządzania ruchem. Do 2030 r. infrastruktura Kolei Rosyjskich na Dalekim Wschodzie ma zwiększyć swoją przepustowość do 210 mln ton rocznie, a w 2032 r. – choćby do 270 mln ton - napisano w raporcie.
Inwestycje prywatne, inwestycje w Kazachstanie
Infrastrukturę rozbudowują także spółki prywatne. Na potrzeby położonego w Jakucji Elgińskiego złoża węgla koksującego powstaje prywatny szlak kolejowy o długości 530 km łączący złoże z będącym na ukończeniu portem Elga na wybrzeżu Kraju Chabarowskiego. Trasą tą w 2025 r. ma zostać wyeksportowane 15 mln ton surowca, a w kolejnych latach jej przepustowość ma się zwiększyć do 50 mln ton - napisano w opracowaniu OSW.
Równocześnie w azjatyckiej części Rosji trwa rozbudowa infrastruktury granicznej z Chinami i Mongolią, zwłaszcza największego kolejowego przejścia granicznego w tym regionie – w Zabajkalsku. Przypada na nie około połowy przewozów realizowanych przez granice Rosji na Dalekim Wschodzie. W 2023 r. odprawiono tam 22 mln ton towarów (o 30% więcej r/r), Do końca 2025 r. – dzięki budowie drugiego toru o normalnym rozstawie szyn (1435 mm) – przepustowość tego przejścia ma wzrosnąć do 37 mln ton. Do obsługi dynamicznie rosnącego handlu z ChRL Rosja wykorzystuje także infrastrukturę kolejową Kazachstanu. W 2023 r. przez kraj ten przewieziono pomiędzy Federacją Rosyjską i Chinami 3,8 mln ton towarów, tj. o 35% więcej niż rok wcześniej.
